DZIENNIK ORNITOLOGA

Po okresie  intensywnych podróży, które odbyłem w latach 2000–2019, czas zamknięcia w Polsce jest trudnym doświadczeniem. I nawet mózg na to reaguje, generując podczas snów obrazy z pobytów w różnych krajach i przestrzeniach. Ale jak to zwykle bywa w rewirach onirycznych, wszystko w nich jest przemieszane i udziwnione, skomplikowane i zdumiewające. Ostatniej nocy miałem taki sen i teraz spróbuję go odtworzyć: poleciałem znowu do Chin i długo wędrowałem po Pekinie, ale w pewnym momencie ta rzeczywistość zmieniła się i nagle znalazłem się w Wilnie. Oba miasta znam znakomicie, więc poruszałem się w nich bez trudu, choć w pewnym momencie i ta przestrzeń litewska zmieniła się w ukraińską i wędrowałem ku nabrzeżom Dniestru. Obok mnie pojawiali się ludzie, których w różnych latach spotykałem podczas podróży, zaprzyjaźnieni ze mną i przyczyniający się do tego, że mogłem odbywać dalekie eskapady. Był więc chwilami przy mnie Adam Szyper, Stanley H. Barkan, Jidi Majia, Romek Mieczkowski, Sona Van, a także wielu innych. Idąc ulicami Wilna, bodaj na Zarzecze, zostałem z powrotem przeniesiony do Pekinu. W tym momencie mógłbym za Adamem Mickiewiczem i przywołującą jego cytat Marią Dąbrowską powiedzieć: Tu zaszła zmiana w scenach mojego widzenia. Nagle pojawiła się nerwowość, znana mi z wypraw na pekińskie lotniska, zdaję się na Terminal 2, gdzie wraz z senegalskim poetą w roku 2009 nie znaleźliśmy ludzi, którzy mieli nas tam odebrać. Teraz też miałem gdzieś lecieć i denerwowałem się we śnie, że nie zdążę na samolot, przepadną bilety i będę miał wielkie kłopoty. Zdaje się, że pojawili się jednak jacyś pomocni ludzie i zostałem wyekspediowany ku innemu terminalowi, gdzie odprawiono mnie i znalazłem się w rozklekotanym samolocie. Dopiero wtedy przypomniałem sobie, że następnym etapem mojej podróży ma być Grenlandia… Statek powietrzny przypominał zdezelowany autobus, którym, w 2001 roku przejechałem południową Ukrainę, podążając z Kijowa do Krzemieńca. Siedziałem w jednym ze ściśniętych rzędów siedzeń, a tuż obok mnie był tylko powyginany, rurkowaty szkielet jednego z nich, bez siedziska. Po jakimś czasie, uradowana, że znalazła wolne miejsce, usiadła na nim piękna ciemnoskóra dziewczyna, która uśmiechnęła się do mnie promiennie. Tak wróciła reminiscencja lotu z 2002 roku do Stanów Zjednoczonych, kiedy to w DC 10 linii KLM trafiło mi się miejsce obok urodziwej Adrianny, podróżującej z Etiopii, przez Rzym i Amsterdam na lotnisko Newark. Nawiązałem z nią sympatyczną rozmowę i wymieniliśmy się adresami, a teraz – we śnie – afrykańska piękność wtuliła się we mnie i nie przeszkadzało jej, że siedzi na metalowych rurkach… Zdaje się, że to były ostatnie obrazy tego snu, może jeszcze mignęło w nim lądowanie pośród lodów Grenlandii, jakieś foki i morsy, może pojawił się Adam, który w 2002 roku odbierał mnie na lotnisku w Newark i zabrał taksówką do swojego mieszkania w pobliskim Elizabeth. Wszystko razem było zdumiewającym kolażem doświadczeń i surrealistycznych transformacji, lęków i euforii, nieustannej czujności podróżniczej i pewności, że wszystko ma swoje miejsce w ciągach zdarzeniowych mojego przeznaczenia.    

Szedłem ledwie widoczną drogą w stronę dalekich gór, co jakiś czas przystając i sondując przestrzeń przede mną i za mną. Czułem, że coś się wydarzy, coś złego, potwornego spadnie na mnie, czułem, że wszystko nagle się skończy, ale szedłem dalej, nie szukając kryjówki. Nagle zauważyłem wielki, złoty monument pośród szczytów i przełęczy, z daleka przypominający monstrualny pocisk albo rakietę. Lśnił coraz wyraźniej i jakby przyciągał mnie do siebie, wysyłając milczące zaproszenie, ulotną energię, wyraźnie kierowaną w moją stronę. Byłem coraz bliżej i zauważyłem, że kształt ten pokryty jest jakimiś starożytnymi inskrypcjami, wyrazistymi hieroglifami i symbolicznymi znakami, ale sam czubek ma gładki jak szkło, połyskujący złociście niczym najcenniejsza biżuteria. U podnóża gór zauważyłem ścieżkę wiodącą ku pociskowi, ale zanim na nią wstąpiłem przystanąłem na chwilę i zlustrowałem przestrzeń dookoła. Jakieś sto metrów ode mnie pojawiła się procesja pogrzebowa, złożona z kobiet w pomarańczowych sari, w błękitnych jedwabiach i czarnych atłasach. Postacie w czerni niosły na swoich ramionach jakieś ciało, okryte białym całunem, a gdy doszły do zbocza góry, zaczęły w nią wnikać powoli, bezpowrotnie rozmywać się w sinych oparach, w różowych smugach i seledynowych dymach. Nagle jedna z kobiet, okryta pomarańczowym muślinem, stanęła i wpatrzyła się we mnie uważnie, jakby szukała w mej postaci jakiegoś potwierdzenia, jakby nagle odkryła tajemnicę z dawien dawna zakazaną. Powoli zsunęła okrycie i naga, piękna jak antyczna rzeźba zaczęła zbliżać się do mnie, sunąc lekko, nie dotykając skał i kamieni. Pochód pogrzebowy zniknął bezpowrotnie, a złoty pocisk nagle zmiękł jak mleczny cukierek i pochylił się ku nam rozlegle, wlewając swoje złoto do doliny. Dziewczyna uśmiechnęła się promiennie i usłyszałem hinduską muzykę, a wszystko nagle zmieniło się w wielki pałac maharadży, przybrało kształt marmurowy, wszystko zalśniło w przepychu i bogactwie. Siedziałem na misternie rzeźbionym, złotym tronie i szła ku mnie ta sama kobieta, zalotnie poruszając biodrami, tańcząc jak najlepsza tancerka w haremie. Wziąłem ją za rękę i poprowadziłem do ogromnego łoża, ale zanim położyłem się na nim dziewczyna krzyknęła boleśnie i zmieniła się w tygrysicę, a potem zaczęła na mnie straszliwie warczeć, obnażając białe kły. W jej oczach połyskiwała śmierć, a pazury przeszywały powietrze, zbliżając się wciąż ku mnie, niemal już mnie dotykając i raniąc. Spojrzałem przerażony ku drzwiom komnaty i zawołałem straż, wrzasnąłem na zwierzę i znowu stało się coś niebywałego. Pałac zniknął bez śladu, a ja czując, że jestem martwy, znalazłem się w białym całunie, niesiony w pochodzie pogrzebowym, gdzieś pośród wysokich gór i dzikich dolin. Kobiety rzuciły trupa do płytkiego dołu i zaczęły przysypywać go kamieniami, czerwoną gliną i grudami czarnej ziemi. Ale mnie już tam nie było, bo szedłem z powrotem ledwie widoczną drogą, mijałem karłowate akacje i suchorosty, dziwnie ukształtowane termitiery i leżące w pyle czaszki kudu, oryksów i impali, słoni i nosorożców.

Szedłem przez długi i mroczny korytarz. Ze wszystkich stron nachylały się ku mnie zdeformowane twarze. Cuchnęły przetrawioną wódką i czosnkiem. Patrzyłem na nie niewidzącym wzrokiem i powoli posuwałem się do przodu. Pod nogami szeleściły mi zetlałe kości i strzępy skruszałych całunów. Chitynowe pancerze karaluchów trzaskały raz po raz, czasem stopa ślizgała się na czymś miękkim i galeretowatym. Twarze wykrzywiały się i naginały ku mnie coraz natarczywiej. Rysy ludzkie zmieniały się w zwierzęce, a te ewoluowały ku kształtom abstrakcyjnym. W wirze pojawiających się i znikających rysów, krzywizn i tonacji migały oczy, usta, włosy morderców i świętych, cnotliwych dziewic i rozpustnic, dumnych mężów i żebraków. W pewnym momencie wszystkie facjaty przybrały rysy mojej twarzy – młodej, dorosłej i nienaturalnie postarzonej. Przez chwilę miałem wrażenie, że czas przyspieszył i mam już za sobą prawie całe życie. Nisze w kamiennym murze otwierały się i z pulsującej mgły wychodzić zaczęły trupy dawno zmarłych zakonników. Czekały aż je wyminę, a potem ruszały za mną w somnambulicznym pochodzie. Czasem od strupieszałych ciał odpadał zżółkły piszczel, czasem czaszka potoczyła się w ciemność, albo krucyfiks upadł z trzaskiem na posadzkę. Szedłem ku wielkiemu refektarzowi, a gdy się tam znalazłem usiadłem przy czarnym stole. Po chwili schodzić się zaczęli martwi alumni i zakonnicy. Na koniec przykuśtykał na pół zgniły przeor. Usiadł naprzeciwko mnie i zaczął gregoriańską pieśń …Salus et gloria et virtus Deo nostro est… przerwał na chwilę i spojrzał ku mnie. Poczułem się nieswojo ale szybko dokończyłem quia vera et iusta iudicia sunt eius… Zakonnicy złożyli kikuty jak do modlitwy i zaśpiewali metalicznym głosem …Alleluia, alleluia…

– Tedy powiadasz bracie Gwalbercie, że przysłał cię Pan z dobrą nowiną. Tedy każesz nam wstać z grobu i ruszyć na niebieskie pastwiska…? – nieoczekiwanie odezwał się jakiś purpurat stojący po prawicy przeora.

– Zaiste czcigodny bracie… Jako rzekłeś…

– A skąd mamy wiedzieć czy nie przybywasz z czeluści piekielnych…?

– Jeno sumienie wasze musi wam podpowiedzieć co należy czynić…

– Ano, ano…

– Dopełnił się cykl astralny, w tysiącach galaktyk wybuchły gwiazdy supernowe. Wszechświat osuwa się w metafizyczną czeluść…

– Czeluść powiadasz, bracie Gwalbercie, czeluść…

– Jako rzekłeś ojcze przeorze…

Spojrzałem na zakonnika i spostrzegłem, że z twarzy spadł mu na stół sporych rozmiarów kawał ścierwa, odsłaniając prawy, pusty oczodół. Podniósł ochłap i beznamiętnie rzucił za siebie, jakby karmił sforę zgłodniałych psów.

– Ale Pan nasz jest fundamentem, którego nic nie skruszy… – odezwał się gruby mnich, siedzący przy drugim końcu stołu.

– Tak, tylko że Szatan wygrał wiele wojen i zaminował ogromną część nieba… – powiedziałem.

Zakonnicy poruszyli się niespokojnie, na stół spadł zżółkły czerep, nadgniłe przedramię i kilka zbrązowiałych palców. Przeor dał znać stojącemu w rogu kościotrupowi w liberii i ten wskoczył na stół, zebrał wszystko i zeskoczył z chrzęstem na podłogę. Dopiero wtedy zaczął mówić, cedząc każde słowo:

– Nie wierzę ci bracie Gwalbercie i czuję wokół ciebie piekielną woń siarki…

– Trudno ojcze, żebyś nie czuł, skoro przeszedłem przez piekło by do was dotrzeć – odrzekłem.

Dwóch tyczkowatych braci skoczyło z krzeseł, gubiąc palce u stóp i jednocześnie powiedziało, akcentując rytmicznie słowa:

– Ojcze przeorze, nie wierz mu… Z piekła przyszedł, bo z piekła jest rodem…

Szybko zlustrowałem wzrokiem wszystkich braci i spostrzegłem, że przestrzeń refektarza rozsunęła się rozlegle, a za siedzącymi przy stole pojawiły się nieprzebrane tłumy pustych habitów. Ruszających się lekko, jakby powiewały na wietrze i reagujących na moje słowa. Nagle przypłynął do mnie wielki kształt i poczułem, że pusta przestrzeń pod kapturem wpatruje się we mnie uważnie.

Wydobyłem spod okrycia wielki złoty krzyż, wysadzany rubinami i szmaragdami, uniosłem go w górę, poczekałem aż gwar ucichnie i krzyknąłem:

– Przysięgam, że Pan mnie tu przywiódł i wzywa was by porzucić groby, zatęchłe krypty i ruszyć ku niebu!

– Wierzę ci bracie Gwalbercie, ale ojcowie i purpuraci domagają się znaku – powiedział przeor, jakby deklamował odwieczną sentencję mszalną.

– Niewierny Tomasz też chciał dotknąć ran Jezusa… – zacząłem a po chwili dodałem – ale dobrze, jeśli chcecie znaku, zaraz wam go objawię…

Czaszka okryta resztkami skóry, z wielką, złoconą mitrą na szczycie, spadła z hukiem z tułowia wysokiego duchownego i roztrzaskała się o podłogę. Wtedy sam kadłub wstał od stołu, by upaść obok i rozsypać się w drobny pył. Uniosłem ręce ku niewidzialnemu niebu i rozpaczliwie zawołałem:

– Panie, Panie, uczyń znak, bo domagają się go bracia i ojcowie, dawno zmarli biskupi i kardynałowie…

Wszystkie truchła uniosły głowy ku górze, a wtedy sklepienie rozsunęło się i spływać zaczęły z nieba ogromne rzesze aniołów. Gdy przybliżyły się do refektarza zimny dreszcz przeszył całe moje ciało, bo wszystkie duchy skrzydlate były czarne i brunatne. Właśnie zbliżył się do mnie wielki skrzydlaty twór ze skrzydłami nietoperza, zobaczyłem jego przekrwione oczy i poczułem odór straszliwy siarki, opar bagienny i smród rozkładu. Wpatrzył się we mnie i dmuchnął z wielką mocą w stronę zakonników, wywołując nagły huragan. Na pół zgniłe i strupieszałe ciała zaczęły rozpadać się i uderzać jedno o drugie i tylko przeor trwał na swoim miejscu, śpiewając pieśń pochwalną i przeklinając raz po raz Szatana.

– Mówiłem, że to piekielna bestia… Szatan bracia do nas zawitał – krzyczał histerycznie gruby kanonik – Uciekajmy, chowajmy się w trumnach i kryptach, zamykajmy wieka i marmurowe płyty… Chrońmy się przed Szatanem…

– Przeklinam cię bracie Gwalbercie – syknął z mocą przeor, a wtedy nagle wszystko ucichło, rojowisko czarnych aniołów oddaliło się i zgasło, sklepienie zamknęło się z hukiem i bracia wdrapali się z powrotem na wielkie krzesła.

Uniosłem się nad podłogą, zatoczyłem dwa koła w powietrzu i popłynąłem w kierunku przeora. Złapałem jego głowę i jednym szarpnięciem oderwałem ją od tułowia i zanim bracia zdążyli się poruszyć, przeniknąłem ściany podziemi i poleciałem ku rysującym się w dali wielkim wirom upadłych aniołów. Ich pióra, jak okrycie kruków i gawronów opalizowały złociście, odbijały światło księżyca i lśniły pośród mroku. Jeszcze usłyszałem jak spod ziemi dobiega odgłos przeciągłego …Alleluia, alleluia…, jeszcze spojrzałem na moje migotliwe odbicie w tafli wielkiego stawu. Miałem czarne skrzydła, czarny tułów, ręce i nogi, a nad moją głową rysowały się potężne czerwone rogi.

Wczoraj sen długo nie przychodził, a kiedy wreszcie zamknąłem dzień, otworzyła się przede mną przestrzeń, w której pełno było dziwnych stworów. Jakby nie należały do naszego świata i jakby wiedziały wszystko o mnie i o każdej cząstce ziemskiej rzeczywistości. W dali słychać było potężniejące szeptanie i niebo pokryło się szkarłatnymi chmurami. Obce istoty kłębiły się i garnęły się do siebie jak sardynki w wielkiej ławicy, poruszały kolczastymi odnóżami i zerkały na mnie jak na drapieżcę, który może się na nie rzucić. Gdy wpatrywałem się w jednego osobnika, rozpierzchały się nagle i kryły go w gęstwinie dziurawych ciał i czułek. Były jak pulsująca materia, monstrualna meduza, nieustannie zmieniająca swoje kształty i poruszająca się w rytm niewidzialnej siły. Chciałem do nich zagadnąć, ale coś blokowało mój głos, chciałem skinąć dłonią, ale nie mogłem jej unieść, coś lub ktoś zatrzymał mnie w pędzie i mogłem tylko patrzeć na to, co rozgrywało się przede mną. Nagle stwory zaczęły się szarpać i pożerać po kawałku, a jednocześnie w samym centrum pulsującej ławicy rodziły się nowe, bladoróżowe osobniki, które natychmiast przeobrażały się w większe, czarne struktury. Jeden z nich przybliżył się znacznie,  przypłynął falując jak murena, przytknął dziób do mojego czoła i zaczął boleśnie wwiercać się w czaszkę, a potem docierać jeszcze głębiej. Nie mogłem się ruszać, a niewyobrażalny ból paraliżował mnie coraz bardziej, odbierał mi siły i całą cielesność. Nagle poczułem, że cała moja świadomość, wraz z mózgiem i krwią jest wciągana do ciała ogromnego oprawcy. Jeszcze tylko przemknęła mi przez myśl wizja dalekich sadów owocowych, całych w kwiatach, wypełnionych rojowiskiem wilg, krasek i żołn, a potem wszystko zgasło, szepty ucichły i resztki bólu utonęły w smolistym mroku. Nie widziałem już, że ławica rozpadła się natychmiast, a poszczególne twory pomknęły jak kalmary ku niewidzialnym głębinom chaosu. Dopiero blady świt wyrwał mnie z matni tego snu, dopiero rozlewające się światło odsunęło ciemność i lodowaty, fioletowy chłód zmartwiałych chwil.

Czarna opończa zmroku opadła na stepy i dalekie szczyty górskie i tylko maszerująca kohorta połyskiwała w dali, oświetlana blado przez księżyc. Szli równo i kierowali się ku północnej fortecy, na szczycie której widać było wyraźnie rozpalone ognisko. Czerń wdzierała się wszędzie, a w białkach oczu wojowników połyskiwały czerwone ogniki sygnałowych płomieni i srebrne denary Luny. Uderzanie sandałów o grunt rymowało się z chrzęstem nagolenników i stukaniem pochew mieczy o zbroje, a słychać też było raz po raz głośne puknięcia kopi o kamienie i piasek. Gdyby ktoś patrzył na nich z wysoka, powiedziałby, że to ogromny grot strzały, zbliża się do zamku, omija przeszkody, zakręca tak jak koleiny w drodze się wiją i mknie w dal. Legioniści marzyli o ciepłej kąpieli, o uczcie z winem i jadłem i o żądnych orgii kobietach, z którymi połączą się w miłosnym uścisku. Tylko Markus, dowódca kohorty, myślał o czekającym go spotkaniu z legatem, któremu będzie się musiał wytłumaczyć z porażki, albo zabić go ciosem nagłym i zdradzieckim. Nie mógł pokonać Germanów, bo miał za małe siły, a nawet jego zaprawieni w bojach żołnierze, załamywali się na widok ściętych głów dawnych kompanów, zatkniętych na piki, albo spuszczanych ze wzgórz wprost pod ich nogi. Walczyli jak lwy i pantery, ale wrogowie byli silni jak demony i rozkoszowali się przelaną krwią, okaleczali ich bezlitośnie i wiedzieli, że ich mrowie, może zalać każdą armię. Ileż zarośniętych, ohydnych łbów ściął w szale i zapamiętaniu bitewnym, ileż niewiast i dzieci nadział na piki, a stale przybywali nowi przeciwnicy, pchając przed sobą wozy wypełnione niewiastami i dziatwą wrogich plemion. Nie było rady, trzeba było zabijać wszystkich, bo barbarzyńcy używali ich jak barykad i taranów bojowych, a potem wyskakiwali nagle spoza nich i mordowali dzielnych mężów. To nie była bitwa, to była rzeź, w której słychać było jęk ranionych i zabijanych i dziki wrzask wrogów, ruszających do ataku. Nie było rady, wahał się dosyć długo, aż w końcu, przybity i zdruzgotany, postanowił dać hasło do odwrotu. Łatwiej było zabijać niewielkie grupki pościgowe, niż walczyć w polu z potężniejącą stale i ziejącą nienawiścią masą. Teraz stanie naprzeciw legata i będzie musiał zdać relację z tego, czego dokonał i jakich rozkazów nie wypełnił – wiedział, że szybko będzie musiał ocenić sytuację, bo pamiętał, iż wiele razy ścinano głowy nawet najpotężniejszym senatorom. Kohorta stanie za nim murem, ale może w fortecy stacjonują już większe oddziały, wierne temu, którego imperium ustanowiło zarządcą tych ziem. Jeszcze mila i wszystko stanie się jasne, jeszcze dwa tysiące kroków i wyciągnie uniesioną dłoń w górę, potwierdzając swoje oddanie i wierność cesarzowi. Czy zarzucą mu wtedy sieć na głowę, czy strzelą do niego z łuku, a może zza kolumny wysunie się skrytobójca, który podbiegnie do niego i błyskawicznie oddzieli jego głowę od reszty ciała. Rozmyślał i tonął w smutkach, zerkał co chwilę na potężniejący kształt budowli, dziwnie odległy i ziejący chłodem. Byli już bardzo blisko, gdy zobaczył, że na murach pełno jest zakapturzonych postaci z czerwonymi ślepiami, połyskującymi w mroku jak rozpalone kawałki drewna w ognisku. Z wyniosłej wieży spływały na dół ogromne, oślizłe ramiona ośmiornicy, na których rozwierały i zamykały się błękitne przyssawki, a wyżej ledwie rysowała się w ciemności potężna głowa z inteligentnymi oczyma. Ze środka twierdzy, aż do nieba, sunął w górę ogromny lej, w którym kotłowały się skrzydlate geniusze i demony z rogami na głowie. Jakieś potworne, czarne ptaki, wielkie jak wozy drabiniaste, nadlatywały na nich i krakały przeraźliwie. Ale w powietrzu unosiły się też ryby kraby, jaszczury, gryfy, wielkie jak łodzie karaluchy i modliszki, a czasem, jak sztandar bojowy, rozjaśniły mrok złote, motyle skrzydła. Nie zdążył wykrzyknąć rozkazu, żołnierze nie ustawili przed sobą i nad głowami tarcz, a już masa stworów i przeraźliwie krzyczących, skrzydlatych wojów zalała ich i zaczął się mord. Nad dowódcą zawisł wielki biały archanioł, który przyjrzał mu się dokładnie, uśmiechnął się lekko, a potem świsnął wielkim, płonącym mieczem i w jednej chwili wszystko zgasło, wszystko ucichło, rozmyło się w amarantowym śnie.