DZIENNIK ORNITOLOGA

Po powrocie do domu Józia umyła ręce i twarz w łazience i natychmiast skierowała się do łóżka, stojącego przy kaflowym piecu. Mama i tata patrzyli na nią zasmuceni, ale widząc jej nieobecne spojrzenie, nie mieli odwagi jej zatrzymać. Wsunęła się pod grubą, białą pierzynę, położyła głowę na puszystej poduszce w małe różyczki, zamknęła oczy i niemal od razu zasnęła. Zanim zaczęła wyodrębniać senne obrazy znalazła się w mętnej mgle, snującej się między drzewami, wlewającej się w jakieś puste ulice. Nagle zauważyła, że jest na Leszczyńskiego, tuż przy kościele ewangelickim Marcina Lutra, gdzie czasem chodziła razem z panią Spatz i na przekór Niemcom modliła się do Najświętszej Panienki, jakże samotnej w tym miejscu. Teraz biegali tam polscy żołnierze i próbowali sforsować drzwi, prowadzące na wieżę. Nagle pojawił się rosły dowódca, który uniósł w górę pistolet i wydawał rozkazy:

– Oni tam stale są… I strzelają do naszych… Myślą, że jak się zabarykadowali, to ich nie dostaniemy… Jazda, zanieście ławki pod ołtarz i dajcie tutaj kanister benzyny…

Obrazy we śnie Józi zanikały, a potem wracały do niej z jeszcze większą wyrazistością i silniejszym nasyceniem barw. Mundury polskich żołnierzy były nienaturalnie zielone, a ich buty lśniły czernią, jakby dopiero zostały wykonane przez najzdolniejszych szewców. Widziała teraz jak młodzi chłopcy z dzielnicy pomagali wojskowym przerzucać ławki do przodu świątyni. Zaraz też doskoczył do nich wysoki kapral i zaczął je polewać benzyną z zielonego kanistra. Po chwili pobiegł schodami na górę i dołączył do trzech innych żołnierzy, którzy rozlewali benzynę na emporach. Wtedy oficer rozejrzał się po całym, rozległym wnętrzu kościoła i wydał komendę:

– Zapalać…! Szybko…!!! I wynosimy się… Poczekamy na nich na placu, przy tym dużym dębie…

Ojciec Józi podszedł do jej łóżka, przykrył ją pierzyną aż po samą szyję i zauważył, że jej gałki oczne biegają pod powiekami jak oszalałe. Popatrzył chwilę na córkę i po cichu wycofał się do kuchni, gdzie już na niego czekała Franciszka ze świeżo zaparzoną herbatą. Gdy usiadł przy stole i zaczął pić w milczeniu gorący napar, Józia wydała jakby cichy jęk przez sen i przewróciła się z boku na bok. Chwilę znowu błądziła we mgle, po czym znalazła się przy polskich żołnierzach, strzelających z karabinów w stronę ceglanej dzwonnicy kościoła, z każdej strony zwieńczonej dodatkowo czterema małymi szpiczastymi wieżyczkami. Nagle zobaczyła, że z otwartych na oścież wrót zaczął wydobywać się czarny dym, a w wielkich oknach zalśniła migotliwa czerwień. Kula wystrzelona z wieży świsnęła jej koło głowy i trafiła stojącego przy niej młodego, niskiego szeregowca.

– Kryć się… – krzyknął dramatycznie dowódca, widząc jak jego podwładny rozkrzyżował ramiona i runął bezwładnie na ziemię – Zobaczyli, że ich podpaliliśmy i wpadli w szał…

– Łatwo nie sprzedadzą skóry… – odezwał się grubawy sierżant, który co jakiś czas wychylał się zza dużego wozu i strzelał z niewielkiego pistoletu.

Józia stała za dębem i patrzyła w przerażeniu jak żołnierze transportują na noszach okrwawione ciało kolegi. Z jego dłoni, swobodnie zwieszonej w dół spływał strumień krwi i znaczył drogę, którą umykali w dal. Nagle stało się coś niepojętego, bo plama krwi na bruku rozdęła się do ogromnych rozmiarów jak bańka mydlana i pociągnęła za sobą dziewczynę. Nie wiedzieć w jaki sposób, znalazła się na wieży, niewidzialna pośród czterech młodych mężczyzn i jednego starszego, który kogoś jej przypominał. Tak… pomyślała we śnie… to był dozorca tej świątyni… Wszyscy mieli w rękach karabiny i co jakiś czas przybliżali się do boków okienek, oddając pojedyncze strzały. Nagle najmłodszy z nich, z dużą, jasną czupryną, wciągnął głęboko powietrze i przerażony wykrzyknął:

– Panie Krause, Polacy podpalili kościół… spłoniemy tu wszyscy…

– Wywalcie okno z tyłu… – wydał komendę najstarszy z nich, ubrany w zieloną bluzę z kapturem i obcisłe, czarne spodnie, stukający co i rusz po drewnianej podłodze wysokimi oficerkami – Utnijcie linę od dzwonu, spuścimy się na dach głównej nawy.

Józia stała w rogu dzwonnicy jak bezbarwny duch i przyglądała się mężczyznom uderzającym grubą belką we framugę okna. Jeden z nich wspiął się po drabinie na oprawę dzwonu i szybkimi ruchami odcinał gruby, jutowy sznur.

– Ta lina jest za krótka… – rozpaczliwie wykrzykiwał najmłodszy – Wszyscy zaraz zginiemy… A ja tak bardzo chcę żyć…

– Nie jęcz…Jak będzie za krótka… skoczysz z niej na dach… To nasza ostatnia szansa… – skarcił go dowódca.

Wzrok Józi przeniknął przez mury i zobaczyła jak wielki pożar rozprzestrzenia się we wnętrzu kościoła. Spostrzegła też trzech polskich żołnierzy z karabinami w dłoniach, przemykających wzdłuż ścian ku tyłowi głównej nawy. Gdy zajęli miejsca w krzakach i zaczęli obserwować odsłonięte okno, na chwilę znowu znalazła się w dzwonnicy i zobaczyła jak Krauze skierował broń do jasnowłosego Niemca i wskazując mu okno wrzeszczał:

– Jazda…ty pierwszy…

– Ale ja się boję… po co ja tutaj przyszedłem… Mam dziewczynę… Chcę dla niej żyć… Dlaczego pan mnie tutaj zabrał…?

Ledwie wybrzmiały ostatnie słowa chłopaka, Krauze uniósł pistolet i strzelił mu trzy razy prosto w pierś. Szybko zlustrował pozostałych, a nie widząc sprzeciwu, wskazał okno następnemu mężczyźnie. Ten nie czekając, przesadził nogę przez ceglany parapet i zaczął opuszczać się w dół, bardzo przy tym naprężając linę. Po chwili jednak padły dwa strzały i lina znowu stała się wiotka, a czarny dym zaczął przesączać się przez dziury w deskach.

– Krauze… za chwilę spłoniemy… – krzyknął wysoki brunet w czapce z daszkiem, jaką nosili wtedy wozacy i zamiatacze ulic – Ty nas tu zwołałeś, to musisz zrobić to, co do ciebie należy. Nasi nas pomszczą i zapłacą im za spalenie naszego zboru…

Józia widziała jak z ciała najmłodszego z nich sączy się jaskrawa krew i czuła, że zaraz wydarzy się coś jeszcze gorszego. Jeden z Niemców, w brązowej jesionce i kapeluszu, wskoczył na drabinę i chciał wspinać się po niej ku najwyższej części wieży, pod samym dachem, ale gdy był na drugim stopniu, usłyszał huk wystrzału i spadł bezwładny na ziemię. Teraz Krauze podał rękę ostatniemu koledze i bez wahania strzelił mu w skroń, a potem zrezygnowany osunął się na ziemię i krztusząc się dymem, rozejrzał się po raz ostatni po dzwonnicy. Wyciągnął jeszcze z kieszeni bluzy trzy zdjęcia, na których była jego żona, syn i córka i patrząc na nie wsunął wolno pistolet do ust, kierując lufę ku górnemu podniebieniu. Nie czekał dłużej, nacisnął spust, rozległ się huk i z tyłu jego głowy chlusnęła krew, zmieszana z kawałkami mózgu.

Dziewczyna raz jeszcze przeniknęła we śnie mury kościoła i nie wiedzieć jak znalazła się w dużej wojskowej ciężarówce, jadącej po wyboistej drodze. W środku stali stłoczeni ludzie, głównie mężczyźni w średnim wieku, jakieś dwie grubawe kobiety w robionych na drutach, burych swetrach, a za nimi kilku starców i młodzieńców w marynarkach i brudnych jesionkach. Przy samej klapie, na którą spuszczono brezent, stało dwóch żandarmów w żelaznych hełmach, mundurach Wermachtu i z karabinami u boku. Dopiero po chwili zorientowała się, że ktoś trzyma ją za ramiona, chroniąc tym samym przed upadkiem. Spojrzała na  zarośniętego mężczyznę i na początku nie poznała go, ale po chwili jego czarne oczy odesłały jej myśli do malutkiego warsztatu szewskiego, w którym czasem przysiadała i patrzyła jak jego właściciel robi piękne trzewiki. Uśmiechnęła się przez łzy do niego i była już pewna, że stał przy niej Izaak Abraham, chudszy niż zwykle, kościsty, z zaschniętą krwią na włosach, ostrym nosie i brodzie.

– Nie martw się dziecko, Jahwe przygarnie nas i otoczy opieką… – powiedział z bólem i zakołysał się, gdy samochód podskoczył nieco w górę.

Józia znowu roztopiła się we mgle, jeszcze przez chwilę wspinała się wzgórze, ale gdy stanęła nad świeżo wykopanym dołem, usłyszała przeraźliwie głośną palbę wystrzałów i obrazy natychmiast zgasły, jakby je nagle zdmuchnął jakiś niewidzialny, potężny demon.

Dararan przyleciał z bardzo daleka i lekko przysiadł na czarnej skale, otrzepał skrzydła i złożył je majestatycznie za plecami. W jego ciele migały ruchliwe ogniki i przelewały się jaskrawe barwy. Zdawał się opalizować, lśnić pośród mgieł i oparów, a nade wszystko promieniował jakąś różowawą, złocistą mgiełką. Skrzyżował dłonie na piersiach i patrzył w dal, na wielki zamek, pełen przyczepionych gniazd, na wyniosłe wieże i na wielką dolinę przed nim. Wszędzie latały klucze aniołów, ich punkciki migały, połyskiwały, czasem łączyły się w świetliste linie. W niektórych miejscach widać było większe zgromadzenia, rojowiska, pulsujące emocjami i falujące niczym wielki ocean. Gdzie indziej sunęły równe oddziały, a ponad nimi śmigali pojedynczy posłańcy. Przestrzeń niebieska falowała i tętniła licznymi głosami, słychać było szum skrzydeł, który przypominał odgłosy ziemskich cykad, zwielokrotnione i dopełnione jakimiś wzniosłymi tonami, jakimiś pieśniami i oratoriami. Patrzył na to wszystko i myślał o drodze jaką pokonał. Jakaś siła pchała go tutaj, jakaś moc odciskała się w jego myślach i wytyczała azymut. Wznosił się wysoko w górę, ogarniał wzrokiem rozległe przestrzenie, a potem ślizgał się ku dalekim punktom granicznym. Przebył tak wielką odległość by dowiedzieć się czegoś nowego o Panu i spojrzeć na jego tron.

– Jak ogarnąć myślą to, co jest nieskończone – myślał – jak znaleźć punkt oparcia dla oblicza ukrywającego się za zasłoną nicości?

Zawsze wyobrażał go sobie jako dumnego starca z gładką skórą, długimi siwymi włosami i taką samą, gęstą brodą. Jego spojrzenie miało moc przenikania wszystkich i wszystkiego, a purpurowa szata mieniła się od różnobarwnych deseni i refleksów. Stojąc teraz naprzeciw zamczyska i patrząc dumnie przed siebie, nie był już pewny, czy Bóg jest starcem z głębin jego wyobrażeń. Nie widział go, ale wiedział, że stoi twarzą w twarz, a każda jego myśl pojawia się natychmiast w Jego świadomości. Chciał zrozumieć swój anielski byt i chciał zrozumieć naturę przedwiecznej świętości, ale nie znajdował słów, by sformułować pytanie.

Patrzył na różnorodność anielskich sfer i kontemplował ogromy, nieskończone dale, ciągnące się bez końca, bez początku – i te chmary skrzydlatych bytów, w każdej cząstce Nieba, w górze i na dole, z boków i za plecami. Nie pamiętał kim był w ziemskim życiu, jakimi ścieżkami chodził i kiedy umarł – nie pamiętał kiedy pojawił się pośród kolorowych smug i srebrzystych mgieł, czy ktoś uczył go latać czy może pokazał drogę ku temu miejscu. Wiedział, że stanął tutaj by zadać pytanie pierwsze i ostateczne, by wyjaśnić zagadkę Pana. Ale nie mógł wydusić z siebie nawet jednego słowa, ani jednego zdania. Wszystko gdzieś umykało, wszystko ginęło pośród innych myśli i obrazów. Patrzył w dal i czekał aż coś się wydarzy, aż pojawi się jakiś znak, może rozbłysk albo intensywniej pulsujący punkt. Ale nic się nie działo, tysiące aniołów przelatywały koło niego i tylko niektóre przystawały, zataczały krąg i szybko odlatywały w dal. Czasem jakiś seledynowy serafin zatrzymywał się przed nim i ruszając szybko skrzydłami, przypatrywał mu się uważnie. W tym powszechnym ruchu, łopotaniu, ruszaniu lotkami i powiewaniu barwnych włosów, był jak statyczna wyspa, przy której można było na chwilę zacumować. Patrzył na dalekie wieże i dachy innych budowli i zastanawiał się jak tam się dostać. Widział w dali liczne kordony ochronne, poszczególne sfery, aniołów z oddziałów tronowych, serafinów z błyskającymi żarem włóczniami, czasem też zdawało mu się, że dostrzegł zwinnie szybującego archanioła, po przelocie którego zostawały kolorowe wiry i powoli niknące pośród błękitu jaśniejsze koła. Ta droga, którą przebył była niczym w porównaniu z wyprawą, jaką musiałby podjąć by znaleźć się przy wielkim zamku. Czuł zmęczenie, oczy kleiły mu się i miał wrażenie, że momentami zamyka je nieświadomie. Ale zaraz wracał do rzeczywistości i zawieszał wzrok na jakimś oddziale, na połyskującym w dali punkcie. Przysiadł na skale i oparł się na mieczu, jeszcze walczył z sennością, ale czuł, że powoli, bezpowrotnie zatapia się w innej przestrzeni. Jeszcze zobaczył młodą, wyrazistą twarz Pana, jeszcze wymienił z nim myśli, ale coraz silniej przyciągała go już senna nieświadomość. W końcu zasnął na skale, połyskującej dziwną migającą energią, okryty jednym skrzydłem i częścią szaty, przechylony na mieczu. Jego złociste włosy rozsypały się na wszystkie strony, a drugie skrzydło zgięło się i pomarszczyło jak złota folia.

Sen od razu wprowadził go w stan rozkoszy, której nie zaznał nigdy w ziemskim życiu, gdy miał ciało i czuł w nim święte pulsowanie krwi. Ta senna myśl przeniosła go do jakiejś śródziemnomorskiej krainy, z brązowymi drogami, pełnymi kolein, a przy nich ze strzelającymi w niebo cyprysami. Jednym z tych szlaków podążał w dal niewielki pochód pogrzebowy, składający się z zakonników w czarnych habitach i kilku wieśniaków w białych, lnianych koszulach i spodniach. Drewniane saboty mnichów i pozostałych żałobników stukały lekko w stwardniałą ziemię i wzbijały w górę brunatny kurz, przez który przesuwały się lekko duże koła drabiniastego wozu. Leżała na nich podłużna sosnowa skrzynia, na której ktoś położył wielki bukiet świeżo zerwanych bzów. Czuł, że w trumnie leży jego ziemskie ciało, ale nie mógł sobie przypomnieć, co stało się wcześniej i dlaczego opuścił tamten świat. Zauważył, że dwaj zakonnicy, idący na czele pochodu szepczą coś cicho do siebie, co jakiś czas lękliwie oglądając się do tyłu.

– Nasz brat powinien spocząć w krypcie naszej katedry, a nie w piachu, pośród wieśniaków… – mówił wyższy i starszy z nich.

– Zaiste bracie Lucjuszu… On przecież nigdy nie zrobił nic złego… – potwierdził młodszy z nich.

– Ale, gdy wszedłem do jego celi i znalazłem go wiszącego na sznurze od habitu, przymocowanym do kraty okiennej, miałem wrażenie, że umknęły stamtąd czarne demony ze skrzydłami nietoperzy i dziobami jastrzębi… – ciągnął starszy.

– Czy może to być…? Przecież on modlił się najgorliwiej, a Pan naznaczył go swoimi ranami na dłoniach, nogach i w prawym boku…– szeptał młodszy, który przyjął imię zakonne Jan.

– Nasz przeor mówił, że to było oszustwo… Wciąż też szukał w celi Pawła jakichś ostrych narzędzi, którymi sam zadawałby sobie rany…– syknął nieco za głośno Lucjusz, czym wzbudził zainteresowanie dwóch rosłych braci, podążających tuż za nimi.

– Tak, ale niczego tam nie znalazł… Raz nawet zlecił takie przeszukanie mnie, ale nic tam nie było, oprócz dużego krucyfiksu na ścianie, dzieł św. Augustyna i Tomasza z Akwinu, pism doktorów Kościoła i starej, wielkiej Biblii, leżącej na stole… Na tym samym, na który wszedł, gdy założył sobie pętlę na szyję… – snuł opowieść Jan.

– Tylko korona cierniowa na głowie Chrystusa była luźna – mówił starszy – i kiedyś łatwo ją uniosłem… Może ranił się nią…?

Jan przeżegnał się szybko, pociągnął Lucjusza nieco do przodu i przysuwając się do jego kaptura, syknął:

– Bluźnisz ojcze… doprawdy bluźnisz… To był święty człowiek i gromadził tłumy nie bez powodu… Jeszcze wydobędą jego ciało z ziemi i ustawią na ołtarzu… Zobaczysz…

– Daj Bóg… Daj Bóg… – zakończył rozmowę wyższy zakonnik.

W śnie Dararana nastąpiła nagła zmiana planu i zobaczył teraz grubego przeora, modlącego się przy wielkim pulpicie, zerkającego co chwilę na wielki krucyfiks z ciałem Chrystusa naturalnej wielkości. Był niespokojny, co jakiś czas wstawał z klęczek i chodził po przestronnej celi, upijał nieco wina ze złotego kielicha, by po jakimś czasie znowu klęknąć przed krzyżem i modlić się szeptem. Nagle usłyszał kroki za drzwiami, a potem wyraźne pukanie do drzwi. Dźwignął się z trudem z kolan i podszedł do dębowych wrót, na których wyrzeźbiono sceny z ukrzyżowania. Do celi wsunęło się dwóch postawnych mnichów z różańcami, oplecionymi wokół dłoni. Pod ich czystymi habitami rysowały się muskularne kształty, jakże odmienne od suchotniczych i wychudzonych ciał innych współbraci.

– Nikt was nie widział bracia…? – zapytał przeor i pociągnął ich ku rzeźbionym krzesłom, stojącym wokół stołu.

– Nikt ojcze przeorze – odpowiedział pierwszy z przybyłych.

– To dobrze Piotrze… – odparł zwierzchnik, usiadł przy szczycie stołu, wskazując im miejsca obok, a potem dodał – Przyglądałem się wam uważnie odkąd do nas przybyliście i zaczęliście podążać drogą cnoty ku pierwszym święceniom…

– Zawdzięczamy to ojcu przeorowi… – pośpieszył z pochlebstwem drugi z przybyłych.

– Bracie Marku, wszystko dzieje się za sprawą Boga i ludzie nie spotykają się bez powodu… – sentencjonalnie rzekł przeor.

Na chwilę wstał od stołu, przewędrował od ściany do ściany, nalał wina z dzbana do dwóch szklanych, zielonych kielichów i przysunął je do nich, po czym wrócił na swoje miejsce i patrząc uważnie w oczy współbraci, zaczął mówić dobrze słyszalnym szeptem:

– Zauważyliście zapewne, że straszne rzeczy dzieją się w naszej wspólnocie św. Ignacego… – znowu upił trochę wina i ruchem głowy zachęcił ich by przybyli też się napili, a potem kontynuował – A wszystko za sprawą brata Pawła, który uwierzył, że jest świętym i zaczął obnażać krwawiące rany przed wiernymi…

– Owijał dłonie szmatami, ale jak udzielał komunii, ludzie i tak widzieli czerwone plamy na nich… – potwierdził skwapliwie Piotr.

– Nie prał też habitu i wyraźnie widać było wielką, krwawą plamę pod sercem… – dodał Marek.

Przeor zamyślił się głęboko, rzucił okiem na wiszące na krzyżu ciało Jezusa, przeżegnał się i powiedział:

– Od samego początku mu nie wierzyłem i przerażało mnie to, co działo się w katedrze, przy jego konfesjonale i przy ołtarzu… Lubiłem jego kazania i dawno temu prowadziłem z nim dysputy teologiczne… Ale potem coraz częściej zaczął mówić o sobie i porównywać swoje cierpienia do męki naszego Pana… Jego stygmatyzacja była bardzo podejrzana i Ojciec Święty szybko zażądał ode mnie wyjaśnień…

Piotr i Marek kiwali potakująco głowami i patrzyli w uniesieniu na przełożonego, który zrobił się czerwony na twarzy, a jego oczy zaczęły płonąć jak na obrazach świętych mężów i męczenników.

– Przez ostatnie lata próbowałem go złapać na oszustwie, ale bracia, którzy na moje polecenie przeszukiwali jego celę, niczego nie znaleźli prócz plam krwi na podłodze, stole i łożu…Dopiero kilka dni temu , dzięki spostrzeżeniu ojca Miguela z Lizbony, zrozumiałem jak on to robił…

Przybyli bracia wychylili kielichy i odczekali aż przeor doleje im znakomitego, czerwonego wina z Malagi i słuchali jak mówi dalej:

– To on zlustrował jego celę centymetr po centymetrze, nie znalazł noża, ćwieka, ani ostrego szkła, ale gdy już miał wychodzić stamtąd i chciał pocałować stopy Chrystusa na krucyfiksie Pawła, zauważył krople krwi w koronie cierniowej Pana. Początkowo przeraził się, bo pomyślał, że spostrzegł jeszcze jeden znak świętości w tej celi, ale po chwili zaczął podążać myślą ku temu, co mogło się tam rozgrywać nocą i dniem…

– Czy może to być…? – dziwił się Piotr.

– Niepodobna… – powiedział Marek kiwając przecząco głową.

Przeor teraz dolał sobie wina do kielicha, wolno opróżnił jego zawartość, po czym ciągnął dalej:

– Od razu przybiegł do mnie i poszliśmy razem do celi Pawła… Sięgnąłem po koronę cierniową Pana i stwierdziłem, że leżała swobodnie na głowie, a drut przytrzymujący ją od tyłu był odgięty. Brat Miguel zaproponował, żebyśmy wyczyścili ślady krwi i za jakiś czas zobaczyli, czy pojawią się nowe plamy. Dałem mu przyzwolenie, więc wytarł ciernie dołem swojego habitu, który zwilżył śliną…

Dararan przebudził się na chwilę, zmienił pozycję, przenosząc lewe skrzydło na prawą stronę, ale zaraz ponownie zapadł w sen i znowu znalazł się w celi przeora, który przysunął się właśnie do Piotra i Marka i dalej szeptał:

– Bracia, raz jeszcze muszę prosić was, byście pomogli naszemu zgromadzeniu… Tak jak wtedy, gdy dzięki waszej pomysłowości usunęliśmy z naszego grona opętanego Tarsycjusza… Udzielam wam raz jeszcze dyspensy samego Ojca Świętego, na chwilę przystaniecie w drodze ku trzeciej probacji… ale potem odpokutujecie wszystko, ruszając z jeszcze większym impetem i moim błogosławieństwem…Tylko to musi wyglądać tak, jakby zwariował i sam odebrał sobie życie…

– Musimy tylko znaleźć dogodny moment – odezwał się Marek – Tak jak wtedy, gdy Tarsycjusz podążył do studni na dziedzińcu i zaczął przeklinać wodę…

– Jednym skokiem złapałem go za łydki i cisnąłem w dół… – chełpił się Piotr.

– Ci… ci… cicho bracie… ściany czasem mają uszy… – syknął przeor, chwycił ich pod ramiona, poprowadził do drzwi, a na odchodne jeszcze dodał – Pojutrze nakażę mu specjalne modlitwy pokutne w celi, więc jak wszyscy pójdą spać, będziecie mogli wśliznąć się do niego… Niech nasz Pan i papieskie błogosławieństwo was prowadzą…

– Niech Pan da siłę i zdrowie Ojcu Świętemu i naszemu przeorowi – powiedział Piotr i pierwszy wyszedł na korytarz, a za nim jak cień zaraz wysunął się Marek.

Minęły setki lat i beng był już w umyśle Vano, dalekiego wnuka Busta, któremu aż do końca, mącił w myślach, podsuwał pomysły kolejnych oszustw, kradzieży i zbrodni. To on kazał też jego potomkowi porzucić tabor i nie bacząc na klątwy Cyganów, osiąść w niewielkiej chatce na skraju wsi. Za jego sprawą pojawiła się w nim myśl o kowalstwie i to on towarzyszył mu w wyprawach do starej, szczerbatej zielarki, mieszkającej w leśnym szałasie. Dostawał od niej gorzkie napary, które rozpłomieniały jego myśli i przydawały męskiej mocy, a często też przenosiły go do żyznych dolin i łąk na półwyspie przypominającym ząb rekina. Czuł, że stamtąd pochodzi, a kolorowo ubrane kobiety i mężczyźni w turbanach należą do jego wielkiej pradawnej rodziny. Nienawidził staruchy, gdy rozkraczała się przed nim i wrzeszczała, że ma ją wziąć na trawie albo na żółtym piachu, a potem rechotała bez końca. Czynił to z obrzydzeniem, ale wciąż pragnął migrować myślami do tajemniczych przestrzeni, w których połyskiwały złote posągi czarnej bogini z czterema parami rąk, zgrabnymi nogami i naszyjnikiem z czaszek na szyi. Im był okrutniejszy dla staruchy, tym bardziej ją zaspakajał, a na końcu poczuł też coś, jakby przedwieczne, zwierzęce spełnienie. Beng przyglądał się temu z wyrachowaniem i czekał aż pojawi się inna kobieta, opętana przez wesitkę albo panitkę, która omota go niewidzialną siecią. Dopiero, gdy z sąsiedniej wsi przybyła do rodziny urodziwa Bibi i zaczęła chodzić w zboże z coraz to z innym rosłym chłopem, a nawet wchodziła do dworskiego spichlerza i kładła się na sianie z chudym, chorym na gruźlicę paniczem, beng podszepnął Vano by zatłukł staruchę dębowym kijem, a trupa porzucił w płytkim dole i zepchnął do niego duże mrowisko. Na chwilę też opuścił ciało kowala i pomknął do wsi, by przeniknąć do myśli  Bibi, przegonić z niej pomniejsze demony i przywieść ją nieprzytomną do chaty za wsią. Słońce było już nisko horyzontu i barwiło łany zbóż odcieniami krwi i szkarłatu, przyoblekało drzewa i dachy chat w złoto i fiolet, wydobywało czerń z dalekich konturów lasów i zagajników. Na zachód leciały ogromne stada gawronów, przypominające grubą czarną flagę, łopoczącą żałobnie w powietrzu. Vano wrócił do domu, sięgnął po stojący na stole dzban wódki, stanął w rozkroku i wypił ją duszkiem, wstrząsnął się jakby przełknął rozżarzony ołów, po czym legł ciężko na łożu, zasypiając niemal natychmiast.

Bibi szła polną drogą i raz po raz wchodziła w rozpłomienione łany żyta, zrywała chabry i maki i wplatała je w grube, czarne warkocze. Czuła się dziwnie, jakby jakaś siła pchała ją w stronę samotnej kuźni i domu wielkiego Cygana, pojawiającego się czasem we wsi i pijącego okowitę w żydowskiej karczmie. Słońce spłynęło już całkowicie za widnokrąg, gdy przestąpiła próg chaty i stanęła przy łożu zbitym z wielkich bali, okrytym owczymi i krowimi skórami. Jej oczy płonęły niczym dwa znicze, serce łomotało jak szalone, a w myślach pojawiały się nagie męskie torsy, pośladki i nabrzmiałe, tryskające nasieniem członki. Kilka chwil stała w bezruchu, przyzwyczajając się do ciemności i wyławiając z niej kształt rosłego mężczyzny, leżącego na wznak i ciężko oddychającego. Przysiadła na brzegu łoża i zaczęła z niego ściągać szmaty, w które był poowijany, a na końcu rozsznurowała brudne, obuwie ze skóry jelenia i przysunęła się bliżej do niego. Beng w tym czasie wpatrywał się w jej przeszłość i widział małą cygańską dziewczynkę, bez litości topiącą w studni dopiero co urodzone kocięta, zabijającą żaby i robaki na ziemi; patrzył dalej i śledził jej dzikie orgie, szaleństwa z chłopcami, rosłymi mężczyznami i starcami. Zatrzymał się dłużej, gdy zobaczył Bibi kąpiącą się w jeziorze z piękną, jasnowłosą dziewczyną z odległej wsi, a potem tulącą się do niej w stogu siana i wreszcie – nie wiedzieć dlaczego – duszącą ją długo bez litości. To wtedy podjął decyzję o opuszczeniu Vano na zawsze i pozostaniu w rozdygotanym, pulsującym żądzami ciele jego przyrodniej siostry. Ona odwijała ostatnie taśmy z ciała kowala i czuła coraz mocniej jego ostry, męski zapach, najintensywniejszy w okolicach pośladków. Nagle wzięła do rąk jego męskość i zaczęła ją masować dłonią zgiętą w kabłąk, delikatnie przesuwać w górę i w dół, a gdy poczuła, że narzędzie zgrubiało i strzeliło w górę, przełożyła nogę przez jego silne uda i wskoczyła na nie, tak układając się, by członek od razu znalazł się w niej. Teraz zaczęła falować, wznosić się i opadać, a rozkosz rozlewała się w jej głowie coraz mocniej i gwałtowniej. Oczy rozpłomieniły się, usta rozchyliły lubieżnie i zaczęła dziko ziać jak wadera, którą wreszcie dopadł młody basior, prowadzący od niedawna stado wilków przez ciemność i chłód.

Gdy Vano zamknął oczy, natychmiast stanął twarzą w twarz z przepiękną boginią o czarnej skórze i czterech parach ramion. Jej źrenice, lśniące jak dwa węgle, wpatrywały się w niego z uwagą, a ręce wciąż poruszały się, falowały od ramion ku dłoniom, naśladując ruch kobry. Wreszcie jedna z rąk wysunęła się ku niemu, chwyciła wielkie palce i pociągnęła je ku sobie. Zaczęli tańczyć w rytm głośnej, egzotycznej muzyki, w której dominowały bębenki i tamburyny, a czasem odzywały się struny sitar i tanbur, szarpane jedną z jej wolnych dłoni.

– Jakie jest twoje imię? – zapytał bezgłośnie.

– Rozkosz… – odpowiedziała bez słów marszcząc dziwnie brwi.

– Kim była twoja matka…? – pytał dalej.

– Ona była samą śmiercią… śmiercią… śmiercią… odpowiedziała unosząc wskazujący palec jednej z dłoni ku górze.

Zbliżył się do tancerki i zobaczył, że jej ciało pulsuje z pożądania, a z ust wydobywa się zmysłowy, jaśminowy oddech. Nie czekał dłużej, przyciągnął ją ku sobie i wszedł w nią głęboko, czując, ze otwierają się przed nim kosmiczne ogromy. Chciał tego i bał się straszliwie, że naruszy jakieś odwieczne tabu – uczyni coś, czego nie wolno robić śmiertelnym bytom. Przymknął z rozkoszy oczy i przyspieszył, a gdy skończył i światło wdarło się do jego źrenic, zobaczył, że bogini trzyma w jednej dłoni kindżał, a w drugiej jego ściętą głowę. Spojrzał zalękniony na bok, jakby szukał możliwości ucieczki, ale przeraził się jeszcze bardziej, gdy ujrzał stojącą też przy nim dziwną męską postać, rozmywającą się we mgle z kurkumy i białego pieprzu.

– Kto to jest…? – zapytał tancerkę z wężami we włosach.

– To beng, mój odwieczny, parszywy pachoł…– odrzekła ze śmiechem i świsnęła w powietrzu połyskującym ostrzem długiego, zakrzywionego noża.

Bibi wciąż falowała na nim, uderzając raz po raz długimi warkoczami o belki ustawiane przy łożu i podtrzymujące strop strzechy. Szczytowała już kilka razy, ale wciąż było jej mało i zaczęła wpadać w dziki szał, miotać się jak w transie. Beng był w niej i czuł też w sobie tajemną moc czarnej bogini – coraz bardziej też podobała mu się ta nowa sytuacja, dająca nadzieję, że kobieta szybko stanie się jego bezwolnym narzędziem.

Gwałtowność Bibi spowodowała, że pijany Vano zaczął się budzić i wodzić niewidzącymi oczyma w ciemności, w której jakby powiewała jakaś biała flaga, szarpana przez niewidzialną wichurę. Wódka zrobiła swoje i nie mógł dojrzeć kto jest na nim, ale czuł nieziemską rozkosz i poddawał się ruchowi, narzucanemu przez nią. Gdy kobieta zaczęła charczeć i ryczeć jak wilczyca, Beng skierował jej wzrok ku siekierze, leżącej na stołku, tuż przy boku łoża i pchnął ku myślom obrazy Cyganów uderzających w ciało Janniego. Potrzebowała tego impulsu i gdy kolejny raz uniosła się nad nim, wychyliła się ku trzonkowi narzędzia, chwyciła je i z rozmachem uderzyła ostrzem w szyję Cygana. Poczuła jak natychmiast zesztywniał, a jego męskość zaczęła wysuwać się z niej, aż zmalała tak bardzo, że Bibi zeskoczyła z łoża i wściekła zaczęła walić z rozmachem w to samo miejsce, w które uderzyła po raz pierwszy. Krew tryskała na boki strumieniami, z półotwartych ust sączyła się biała piana, a ciało Vano drżało już w ostatnich konwulsjach. Zamachnęła się raz jeszcze i ostatecznie odcięła głowę od korpusu, po czym chwyciła ją za włosy i przesunęła się do wyjścia. Tylko beng wiedział, że była jego przyrodnią siostrą, spłodzoną przez ich ojca z wiotką Słowianką w wielkiej stodole, tuż przy wiejskiej gorzelni. Teraz spojrzał w jej przyszłość i zobaczył ogromniejący brzuch, ucieczkę ze wsi i ciężki poród w gęstych zaroślach.

Powrócił do chaty przy kuźni i zobaczył, że potargana, półnaga kobieta wyszła z chaty kowala i z jego głową w prawej dłoni zaczęła iść w stronę wsi.  Na skraju lasu cisnęła nią w ciemność i miała wrażenie, że od razu sfrunęły do niej ze szczytów drzew stada czarnych ptaków i nietoperzy. Powoli beng zaczął do niej dopuszczać świadomość i wreszcie spostrzegła, że jej odzienie jest całe we krwi. Zaczęła gorączkowo myśleć o tym co się stało i zaraz postanowiła skręcić w boczną drogę, prowadzącą do małego jeziora. Noc była ciepła i parna jak zwykle w chwili zrównania się z dniem, a światło księżyca w pełni pozwalało rozpoznawać najbliższe kształty, drogi i ścieżki. Szybko dotarła nad brzeg, zobaczyła srebrne błyski na wodzie i weszła do niej aż po szyję, stojąc tak długo i wpatrując się długo w wielkie srebrzyste ślepie na niebie. Potem cofnęła się o kilka kroków i zmyła krew z rąk, ramion i twarzy, zdjęła odzienie i zaczęła przepłukiwać je, wyciskać krew. W końcu rzuciła mokre szmaty na brzeg i naga zaczęła płynąć się ku środkowi jeziora. Beng patrzył na nią i rozglądał się w niej, próbując przeniknąć przyszłe wydarzenia, ale coś mu przeszkadzało i nie pozwalało dojrzeć finalnej tragedii.  Ona też to usłyszała i przeraziła się, gdy pieśń dziewczyny, którą udusiła w sianie,  spotężniała i zaczęła wirować w powietrzu jak pogłos odległego szeptu, wzmocnionego przez śmierć i ból. Beng natychmiast podążył za tym głosem i zobaczył żywe oczy anachoretki, próbującej go uwięzić w spróchniałym pniu trafionego przez piorun drzewa. Gdy umknął jej w ostatniej chwili, zobaczył młodą mniszkę w benedyktyńskim habicie, śpiewającą pieśń, którą usłyszała Bibi. Zorientował się, że znalazł się w rozległej dolinie w której płynęła szeroka rzeka, otoczona majestatycznymi wzgórzami.  Nigdy tam nie był, ale wiedział, że dźwięki poniosły go ku mieścinie nazywanej Bingen. W jego świadomości pojawiło się też drżące jak płatek róży i bolesne imię:

– Hildegarda… Hildegarda…

Willi chciał jechać do Herthy żółtym tramwajem, ale zdarzenie z polskim Żydem i jego ucieczka tak go zdenerwowały, że postanowił, że pójdzie pieszo, by uspokoić się i przemyśleć jak ma się zachować, by nie stracić okazji spotykania się z piękną Niemką. Bromberg nudził go straszliwie i stale miał nadzieję, ze wróci do Berlina, albo dostanie przydział do jakiegoś innego wielkiego miasta niemieckiego, gdzie jego kariera nabrałaby impetu. Podszedł jeszcze raz do wartownika, który natychmiast służbiście mu zasalutował. Otter skrzywił się, jakby miał do czynienia z oślizłym gadem, pokiwał z dezaprobatą głową i powiedział cedząc każde słowo:

– Powiedz tym waszym ofermom z Wermachtu, że mają być czujni i przez cały czas muszą obserwować pobliskie ulice. Ten brudny Żyd będzie musiał wyjść z ukrycia i będzie chciał przedostać się do domu… Musicie go złapać, a potem zamknąć w ciemnicy rezydencji standartenführera Alvenslebena…

– Tak jest panie untersturmführer…!!! – potwierdził żołnierz prężąc się i czerwieniąc przed Willim.

Wydany rozkaz uspokoił go nieco i zaraz ruszył chodnikiem Adolf Hitler Strasse w stronę dawnej ulicy Chodkiewicza, którą ku jego radości przemianowano już na Albrecht Dürer Strasse. Od dawna uwielbiał malarstwo i ksylografy tego twórcy, tym bardziej, że w jego rodzinnym domu, w pokoju matki wisiała barwna reprodukcja obrazu Dziewica i Dzieciątko z gruszką. Szedł sprężyście, słysząc jak dumnie skrzypią jego oficerki i czuł, że jest coraz bardziej podniecony, a w jego myślach wciąż pojawiała się kusząca go piękna Hertha. Przystanął w okolicy skrzyżowania z Felix-Dahn-Strasse i popatrzył na stojących nieopodal dwóch żołnierzy Wermachtu, którzy natychmiast zasalutowali mu służbiście. Czekając aż przejadą samochody ciężarowe, ciągnące działa i trzy czarne, auta osobowe, usłyszał rozmowę żołnierzy.

– Wiesz Hans, tak się nudzę w tych koszarach, że nie mogę już wytrzymać… I jeszcze ta tęsknota za Annemarie… Dopiero teraz zrozumiałem jak bardzo ją kocham…

– Jeszcze się nią nasycisz Heinrich… – pocieszał go kolega.

– Jak tylko pojadę na urlop de Reichu, wezmę z nią ślub… – odparł ten, który pierwszy zagadał. A po chwili jeszcze dodał:

– Pisałem niedawno w liście do rodziny, że Bromberg jest uroczym miastem, w pewnych miejscach, szczególnie nad Brdą, z tą jego ulotną wschodnią melancholią. O Polakach wiadomo, że to obcy i nie mogą być naszymi przyjaciółmi. Tak, oni wszyscy sprawiają przygnębiające wrażenie, ale za melancholią ich oczu kryje się nienawiść i szaleńczy fanatyzm… Ani się nie spostrzeżesz jak wbiją ci nóż w serce…

Willi zamyślił się przez chwilę, jeszcze raz zlustrował wzrokiem żołnierzy, po czym ruszył dalej w stronę domu Herthy. Była go0dzina 19.40, ale po gorącym dniu wciąż czuło się ciepło w powietrzu. Energiczny marsz w pełnym umundurowaniu spowodował, że na jego czole pojawiły się kropelki potu. Wytarł je prawą dłonią i trochę się zaniepokoił, bo zawsze dbał o swój wygląd i czystość, stosował drogie wody kolońskie i nakładał brylantynę na włosy. Postanowił nieco zwolnić, tym bardziej, że jego kieszonkowy zegarek ze swastyką w czerwonym kółku, wskazywał, iż ma jeszcze piętnaście minut do schadzki. Nie lubił niepunktualności, zawsze przychodził na czas na spotkania i kolejne akcje planował niezwykle skrupulatnie. Tak jak pojawił się przy szwederowskim kościele w chwili, gdy Polacy wychodzili ze mszy, tak jak dotarł na czas na główny rynek miasta, by nadzorować rozstrzelanie zakładników, tak teraz podążał na Albrecht Dürer Strasse jak na nową, odpowiedzialną akcję. Niebawem znalazł się niedaleko skrzyżowania i przystanął na chwilę, by przyjrzeć się ludziom wysiadającym z tramwaju, który właśnie stanął na ulicy. Brudni Polacy wracali do domów z fabryk i warsztatów, z trudem wysiadała też niska kobieta w ciąży, która w pewnym momencie zachwiała się i niechybnie spadłaby ze stopnia, gdyby nie podtrzymał jej młody feldfebel, wysiadający tuż przy niej, przednimi drzwiami pojazdu. Willi skrzywił się, ale pot ściekający z włosów spowodował, że zdjął czapkę i zaczął wycierać czoło chusteczką, coraz bardziej martwiąc się, że jego zapach podczas spotkania z Herthą nie będzie najlepszy. Chciał zrugać żołnierza, że pomaga wrogom, ale i on i kobieta oddalili się szybko. Założył więc czapkę z powrotem na głowę i ruszył ku narożnemu domowi, po chwili odepchnął grube, dębowe drzwi i przestąpił próg. Szerokie schody wiodły na górę, wstąpił więc na nie i podpierając się o kunsztownie rzeźbioną poręcz, wspiął się szybko na pierwsze piętro. Na drzwiach nie było żadnej plakietki ani kartki, spostrzegł tylko dużą, mosiężną kołatkę w kształcie głowy lwa. Nie czekając więc dłużej, uderzył nią trzy razy w drzwi i czekał z niepokojem i szybko bijącym sercem, jakby miał stanąć oko w oko z uzbrojonym wrogiem. Z góry dał się słyszeć jakiś hałas i Willi spostrzegł, że z wyższego piętra gramoli się na dół jakiś stary, kulawy Polak, wspierający się na lasce. Spojrzał na niego groźnie, jakby był zły, że ktoś jest świadkiem jego schadzki z sekretarką przełożonego, co tak wystraszyło starca, że zaraz zawrócił i zaczął wspinać się z powrotem ku górze.

– Nasz führer ma rację – pomyślał – To są podludzie i trzeba ich jak najszybciej wytępić… Jak pluskwy… Jak karaluchy…

Ledwie zniknął w jego umyśle obraz czarnych, ohydnych karaczanów, gdy usłyszał chrobot klucza w zamku i drzwi otworzyły się ze sporym hałasem. Stała w nich Hertha w szkarłatnej podomce, spod której zalotnie wysunęła piękną, prawą nogę w czarnych, siatkowanych pończochach i różowym pantoflu z błękitnym pomponem. Przybysza widok ten prawdziwie zatkał i nie mógł w pierwszej chwili wydusić z siebie słowa. Szybko jednak się opanował, podniósł rękę w geście nazistowskiego powitania i powiedział może zbyt służbiście:

– Melduje się SS-untersturmführer Willhelm Otter…

Hertha uśmiechnęła się czarująco, podała mu rękę i podążyła ku drzwiom, by je zamknąć. Zauważył wtedy, że z tyłu podomki ma chińskiego smoka, wyhaftowanego pięknie złotą i białą nicią. Zauważył, że jej mieszkanie jest bardzo duże, a z przestronnego przedpokoju prowadzi kilka odgałęzień do bocznych pokoi. Kobieta wskazała mu drzwi do pomieszczenia po lewej stronie i podążyła tam, pukając pantoflami o lśniący, jesionowy parkiet. Otworzyła drzwi i wskazując mu wejście, odezwała się ze słodyczą w głosie:

– Zapraszam cię Willi, dobrze, że już jesteś… cały dzień nie mogłam się Ciebie doczekać…

Otter podążył do przodu, a gdy ją mijał, przyciągnął mocno do siebie, czując miękkość jej piersi i zapach francuskich perfum. Bez wahania pocałował ją w usta, okryte czerwoną pomadką i poczuł jak jego męskość eksploduje do ogromnych rozmiarów. Od dawna nie miał kobiety i teraz nagromadzona w nim energia erotyczna domagała się uwolnienia, a słodycz jej ust była tak subtelna, że wydało mu się, że obcuje z samą dziewicą z obrazu Dürera.

– Chodź mój lwie…twoja lwica jest gotowa… – szepnęła Hertha i pociągnęła go do swojego buduaru.

Podeszła do patefonu i uruchomiła go wprawnie umieszczając igłę na płycie, a z głośnika zaczęły dobiegać harmonijne tony jakiejś nieznanej mu muzyki.

– To Muzyka Ogni Sztucznych, napisana przez Händla na zamówienie angielskiego króla… Mam nadzieję, ze ci się spodoba…

Izaak Abraham schodził powoli ulicą Podgórną ze Szwederowa, gdzie czasami bywał u zaprzyjaźnionego sklepikarza i chasydzkiego mistyka Mosze Goldbluma. Uważnie stawiał kroki, bo miał na nogach buty ze specjalnie pogrubioną podeszwą, które zrobił sobie, gdy zaczęła się u niego rozwijać podagra. Tak wyprofilował kształt trzewików, że przypominały one czarne żelazka do prasowania, a w środku umieścił odpowiednio przycięte wkładki. Dawało mu to nieco ulgi w cierpieniach, choć musiał uważać przy chodzeniu, by buty nie wykrzywiły się nagle. Krok po kroku zmierzał w stronę Zbożowego Rynku, skąd miał zamiar skręcić w stronę ulicy Jana Kazimierza, gdzie górowała nad pobliskimi domami okazała synagoga. Zawsze, gdy na nią patrzył rozczulał się, bo przecież jego ojciec był jednym z jej budowniczych, a matka, gdy żyła, stale do niej chodziła na nabożeństwa. Szedł powoli, ale równomiernie zbliżał się do budynku z wielką kopułą na środku i dwiema mniejszymi, owalnymi zwieńczeniami od strony zachodniej. Na ulicy Wały Jagiellońskie minął patrol dwóch żołnierzy w żelaznych hełmach, dźwigających karabiny na prawych ramionach. Ale tak był zatopiony w myślach, że nie zauważył, że zatrzymali się za nim i patrząc na niego zaczęli o czymś żywo rozmawiać. W końcu jednak jeden z nich machnął ręką, jakby chciał podkreślić swoje lekceważenie dla starego Żyda i ruszyli dalej przed siebie. Izaak chciał wejść do świątyni głównym wejściem dla mężczyzn, ale zauważył, że jest zamknięte, a kraty ktoś owinął grubym, żelaznym łańcuchem z dwiema wielkimi kłódkami. Postał trochę przed wrotami, po czym oddalił się o jakieś sto kroków ulicą biegnącą do rynku i znowu przystanął w podcieniu jednej z bram, tuż przy żeliwnej lampie gazowej. Kontemplował budynek, o którym wiedział wszystko już jako dziecko, dzięki opowieściom ojca i zaprzyjaźnionych z nim innych budowniczych. Jego myśl pobiegła najpierw ku starej synagodze, której nigdy nie widział, ale wiedział, że od roku 1834 stała na ulicy Pod Blankami. Gmina żydowska szybko się rozrosła i postanowiono gremialnie, że powstanie nowy, większy budynek, co stało się faktem dopiero w roku 1884. Wtedy też jego ojciec Dawid pracował przy ostatecznym wykończeniu bożnicy, a że był znakomitym cieślą, to miał swój udział w przyozdobieniu kopuł i filarów, a także licznych elementów wnętrza. To pod jego kierunkiem stolarze i złotnicy wykonali monumentalny aron ha-kodesz i ozdobną bimę i to on nadzorował wykonanie licznych ornamentów, drzwi i ławek. Izaak patrzył na zamknięte trzy kute w żelazie odrzwia, zwieńczone sześciopromiennymi gwiazdami, a unosząc głowę ku górze przyglądał się filarom drugiej kondygnacji i kopułom, z których raz po raz odrywały się samotne gołębie i kawki.  Stał tak może z dziesięć minut, a potem ruszył powoli w stronę chederu i przedszkola, które otoczone murem tworzyły wraz z synagogą żydowskie centrum miasta. Brama na podwórze na szczęście była otwarta, więc wszedł tam przez nikogo nie zatrzymywany i skierował się do pomieszczeń biurowych. Nie spodziewał się zastać tam nikogo znajomego, ale ku jego zdziwieniu w jednym z pokoi zobaczył siedzącego przy biurku doktora Efraima Sonnenscheina, rabina gminy, od wielu lat sprawującego swoją funkcję.

– Szalom alejchem – niepewnie odezwał się Izaak…

Rabin uniósł głowę znad sterty dokumentów, poprawił druciane okulary na nosie, a rozpoznawszy gościa odpowiedział zwyczajowo:

– Alejchem szalom Izaaku…

Przybysz odczekał dłuższą chwilę, a widząc badawczy wzrok doktora, odezwał się sentencjonalnie:

– Jakich potwornych czasów doczekaliśmy się w naszym spokojnym mieście…

Rabin odłożył na bok ogromną, złoconą księgę, przesunął stertę papierów, po czym wskazał gościowi miejsce na krześle, stojącym przed biurkiem. Strzepnął jeszcze kurz z prawego rękawa swojego chałatu i odezwał się tak, jakby komentował jakiś fragment Tory:

– Historia ludzkości to ciąg straszliwych zbrodni… Czuliśmy się tutaj bezpieczni, ale ja zawsze wiedziałem, że nadejdą ponure dni…

– Mój ojciec stale przypominał fragment Księgi Powtórzonego Prawa, mówiący o sercu drżącym ze strachu, łzach w oczach i duszy skołatanej… – odezwał się Izaak.

– Nie zaznasz pokoju u tych narodów ani stopa twej nogi tam nie odpocznie. Da ci tam Pan serce drżące ze strachu, oczy wypłakane z tęsknoty i duszę utrapioną – Sonnenschein natychmiast wyrecytował stosowny fragment i po chwili dodał – Od wielu lat śniła mi się bestia pożerająca przerażonych ludzi… I teraz zrozumiałem, że jest nią Hitler…

– Cóż teraz będzie z nami…? Co stanie się z tą piękną synagogą…? – pytał Abraham, nie spodziewając się odpowiedzi.

– Wczoraj wezwał mnie kreisleiter Werner Kampe i butnie nakazał mi zamknąć naszą bożnicę… Odgrażał się też, że Bromberg wkrótce będzie miastem wolnym od Żydów…– odpowiedział ze smutkiem rabin.

– Hitler spuścił ze smyczy swoje wściekłe psy – powiedział Izaak – I teraz kąsają one niewinnych ludzi. Straszne rzeczy działy się na Szwederowie, przy kościele katolickim, gdzie zabito wielu ludzi…

– Na Rynku Piłsudskiego i w koszarach wojskowych wciąż mają miejsce rozstrzelania – dodał duchowny – Wszędzie przemoc, krew i zło… wielkie, odwieczne zło…

– Więc nie ma dla nas nadziei…? – zapytał Izaak i poczuł, że łzy spływają mu po policzkach.

– Nie ma żadnej nadziei i każdy Żyd powinien tak żyć, jakby za chwilę miał umrzeć… – odpowiedział  Sonnenschein.

Abraham opuścił biuro rabina i podążył w kierunku rynku, by sprawdzić, co tam się dzieje. Trupy sprzed kościoła jezuickiego uprzątnięto, ale ludzi było bardzo mało, a ci, którzy pojawiali się na jego drodze, przemykali chyłkiem, nie zatrzymując się ani na chwilę. Z okien domów zwisało wiele dużych, czerwonych flag z białym kołem w środku i czarną swastyką, umieszczoną w nim ukośnie. Wyszedł z ulicy Jana Kazimierza i zlustrował wzrokiem zachodnią pierzeję, przy której ustawiono posterunek, otoczony workami z piasku, z karabinem maszynowym na drewnianym podwyższeniu. Odważnie podążył na środek placu i zobaczył, że wtacza się na niego hałaśliwy, jasnożółty tramwaj z zielonym pasem na boku. Na przedzie zauważył siedemnastkę, oznaczającą numer wozu, a na dachu literkę A i napis Okole, więc przyspieszył nieco i znalazł się w miejscu, gdzie elektryczne wozy zwykle przystawały. Postawił prawą stopę na metalowym stopniu i z trudem podciągnął się do góry, korzystając ze specjalnej poręczy zamontowanej przy drzwiach. Znalazł miejsce w środku i usadowił się przy oknie, widząc, że niektórzy ludzie patrzą na niego z jakimś nienaturalnym zaciekawieniem. Tramwaj wtoczył się na ulicę Mostową i powoli podążał w stronę Mostu Gdańskiego i wielkiego Teatru Miejskiego. Pojazd szybko minął narożne, reprezentacyjne kamienice, w tym tę z Cafe Bristol i zatrzymał się na wysokości starych spichrzów miejskich, gdzie dwie osoby pośpiesznie wysiadły, a potem ruszył dalej. Izaak spostrzegł, ze Brdą płynęły dwie barki ciągnięte przez ogromny holownik z wielkim kominem, z którego buchały czarne kłęby dymu. Dzień był pogodny, świeciło słońce, a niebo było błękitne, gdzieniegdzie tylko upstrzone białymi chmurami. Tramwaj zbliżał się do kolejnego przystanku, tuż przy budynku teatru miejskiego, wzniesionego w tym kształcie przez Niemców w 1896 roku. Tyle razy chciał pójść do niego na jakiś spektakl, tyle razy pragnął wysłuchać w nim pieśni albo koncertu, ale jakoś nigdy mu się to nie udawało. A gdy wreszcie kupił bilet na koncert orkiestry Edwarda Straussa w 1900 roku, rozchorował się na półpasiec i przeleżał w domu dwa tygodnie, obsypany czerwonymi krostami i cierpiący z bólu. Teraz mijając gmach teatru, patrzył na realistyczne rzeźby nagich, muskularnych postaci na tympanonie, pamiętał też, że w czasach pruskich podziwiano pod przednimi łukami monumentalne popiersia Goethego i Schillera. Było już wczesne popołudnie i na przystanku przy teatrze wsiadły cztery osoby, w tym jakiś młody oficer SS w czarnym, galowym mundurze, który zaczął mu się przyglądać badawczo. Izaak w mig zrozumiał zagrożenie, wstał ze swego miejsca i przesunął się do przodu, przed ludzi stojących na przednim pomoście, tuż przy konduktorze i motorniczym. Zastanawiał się czy nie wysiąść na pierwszym przystanku przy ulicy Gdańskiej, obwieszczanej teraz przez biletera jako Adolf-Hitler-Strasse, ale zauważył na ulicy dwóch żandarmów, idących powoli po prawej stronie, a dalej dwóch roześmianych oficerów Wermachtu, podążających w odwrotnym kierunku. Dopiero jak tramwaj zbliżył się do ulicy Augusta Cieszkowskiego i usłyszał jej nazwę z czasów pruskich – Moltkestrasse – przygotował się do wyjścia. Z pomocą konduktora postawił nogę na ażurowym stopniu i znalazł się na ulicy, natychmiast kierując się ku wyniosłym  kamienicom, biegnącym od ulicy Gdańskiej ku Pomorskiej, gdzie mieszkali bogaci bydgoszczanie i gdzie w suterenie jednej z nich miał swój warsztat złotniczy jego przyjaciel z młodości i zwolennik syjonizmu Chaim Rozenfeld. Wysiadając przed gmachem dawnej willi Wilhelma Blumwego, z okien której zwisały nowiutkie flagi nazistowskie, nie zauważył, że młody gestapowiec także wyszedł z tramwaju i skierował się ku wartownikowi, stojącemu przy wejściu do budynku. Z ożywieniem coś mu mówił i wskazywał na Żyda, oddalającego się w stronę bocznej ulicy, a żołnierz kiwał głową i służbiście salutował. Zauważył to wszystko młody pracownik gazowni, który właśnie zmierzał do pracy i nie namyślając się długo, podbiegł do Izaaka i szepnął:

– Uciekaj mosiek, bo szwaby cię namierzają…

Izaak w mig zrozumiał powagę sytuacji i zaraz za rogiem skierował się do pierwszej otwartej bramy, znalazł się na podwórzu, słysząc za sobą wołanie żołnierzy:

– Stać!!! Stać!!! Stać bo strzelam!!!

Zimny pot wystąpił mu na skórze, ale wszedł do otwartej klatki schodowej, gdzie przy wejściu zauważył drzwi do piwnicy. Choć były uchylone, coś podpowiedziało mu, by tam nie wchodzić, więc zaczął wspinać się po schodach w górę. Gdy żołnierze wpadli do środka i z hałasem zaczęli przeszukiwać najpierw piwnicę, był już na najwyższym piętrze domu i zaczął wspinać się po niewielkiej drabinie ku wyjściu na dach. Na szczęście było otwarte, więc szybko znalazł się na zewnątrz budynku, wciągnął drabinę, zamknął właz, a skobel zamknięcia zabezpieczył wielkim zardzewiałym gwoździem. Serce biło mu jak oszalałe, gdy usłyszał odgłos żołnierskich buciorów na schodach i pokrzykiwanie z dołu, a odetchnął dopiero, gdy jakiś Niemiec krzyknął w dialekcie bawarskim:

– Nie ma go tu… Pewnie uciekł do innego domu…

– A sprawdziłeś wyjście na dach – dopytywał jakiś inny młodzieniec czystą niemczyzną.

– Tak, jest wysoko i nie ma jak tam wejść… Kolbą karabinu próbowałem unieść właz, ale jest zamknięty – odrzekł Bawarczyk.

Izaak czekał aż mu się uspokoi serce i oddech wyrówna, a potem przybliżył się do komina, tak by być niewidocznym z dachów sąsiednich budynków. Słońce grzało jeszcze mocno, ale on wiedział, że musi tam przeczekać do zmroku. Nie mógł sobie darować lekkomyślności i zapragnął być już w domu, na ulicy Strzeleckiej, choć powrót jawił mu się teraz jak pełna niebezpieczeństw wyprawa do Palestyny.

Beng nie wiedział jak powstał, ale w jego czarnej świadomości pojawiały się czasami obrazy wielkiej rozpłomienionej kuli, zderzającej się z miriadami żagwi, mknącymi ze świstem w przestrzeni. Migały w niej eksplodujące góry i gęste dymy, wielkie rzeki i jeziora lawy pośród wypalonej ziemi i nieprzebranych zwałowisk żelaza, niklu, siarki i węgla. Jego pierwsza myśl pojawiła się w głowie wielkiego gada, przemierzającego głębiny i wciąż szukającego ofiar, a potem nagle przeniknęła do głowy barwnego, jadowitego węża. Sunął wtedy między zaroślami, zagłębiał się w rowy i czatował na żółtawe szczury, myszy, norniki i wielobarwne ropuchy, czekał cierpliwie i zabijał je jednym ukąszeniem półokrągłych kłów. Jego świadomość wędrowała dalej, ale rozświetliła się dopiero w mózgu wieśniaka, który przysiadł na brzegu drabiniastego wozu dużej rodziny, podążającego ku zachodzącemu słońcu. Miał na imię Janni i był niezwykle urodziwy, a jego czarne, lśniące oczy i gęste włosy, fioletowawa skóra i wiotkie kształty, przyciągały spojrzenia wielu kobiet. Jego tabor ruszył wczesną wiosną, podążając dolinami wielkich rzek, pokonując pasma górskie, rozległe równiny i pola, zatrzymując się często w dogodnych miejscach, z dala od siedzib ludzkich. Janni pragnął kobiet i udawało mu się zaciągać je w zarośla, wyprowadzać poza obóz, wspinać się na skały, albo chować się z nimi w jaskiniach. Kobiety lubiły jego piękny głos i łaknęły jego silnych ramion, chętnie też całowały się z nim i pieściły, bo był czuły i delikatny. Dopiero, gdy wnikał w nie z impetem, przerażały się, bo jego gwałtowność zmieniała się w agresję, której dotąd nie zaznały. Gryzł je do krwi i drapał boleśnie, wykręcał ręce i nogi, a w momencie najwyższego uniesienia bił pięściami po całym ciele. Nie potrafił się opamiętać i zdarzało się, że chwytał leżący na ziemi kamień i masakrował nim kochankę. Myślał, że jest pojedynczym bytem, a to beng ryczał w nim jak tygrys i domagał się nowych ofiar, czekając aż tryśnie krew i ból przepali mózgi niewinnych istot. Demon szeptał mu jak ma przygotowywać kolejne spotkania, jak kopać płytkie doły i ukrywać ofiary, jak przywiązywać do nich głazy i wrzucać je do rzek i czarnych stawów, jak oddalać od siebie zarzuty i obarczać winą wieśniaków i mieszkańców obcych miasteczek.

Udawało mu się za każdym razem, ale gdy dotarli do małej, karpackiej wsi, w środku płaskiego kontynentu, noga mu się powinęła. Wiotka czarnowłosa piękność, maltretowana w leśnej głuszy, zdołała chwycić szorstki głaz i zdzielić nim Janniego w tył głowy. Padł jak rażony gromem i natychmiast stracił przytomność, a dziewczyna zaczęła umykać w stronę obozu. Beng śledził ją przez cały czas i spostrzegł, że odszukała starego ojca, który był wójtem kilku rodzin, wędrujących po świecie w tym samym taborze. Okrwawiona i posiniaczona, z wieloma śladami zadrapań, opowiedziała mu wszystko, żywo gestykulując i płacząc jak dziecko. Przywódca zwołał natychmiast najsilniejszych mężczyzn, którzy wraz z nim zapalili pochodnie i powędrowali ku miejscu, wskazanemu przez niedoszłą ofiarę. Wciąż był nieprzytomny, więc bez trudu skrępowali mu ręce i nogi, zawiesili go na wielkim drągu i ponieśli w stronę obozu. Tam obudził się i z przerażeniem zobaczył, że leży nieopodal grupy starszych mężczyzn, żywiołowo rozmawiających ze sobą i gwałtownie gestykulujących. Co chwilę jeden z nich wstawał z klęczek i pokazywał w jego stronę, plując na boki lub czyniąc ruch imitujący cios nożem. Janni zrozumiał, ze nie ma już dla niego ratunku i odezwał się w myślach sam do siebie:

– Dlaczego byłem tak nieostrożny…?

Nieoczekiwanie usłyszał w myślach odpowiedź, dolatującą z daleka, a zarazem będącą cząstką jego świadomości:

– To ja nie zauważyłem kruka siedzącego na gałęzi, nie usłyszałem wściekłego psa, wyjącego do księżyca… Tak kończy się nasza wspólna droga…

W tym samym niemal czasie mężczyźni podeszli do Janniego i otoczyli go kołem, mrucząc pradawną pieśń zemsty, bólu i hańby. Każdy z nich trzymał w ręku dużą siekierę i patrzył na niego wzrokiem pełnym jadu i nienawiści, gotowy skoczyć do przodu na jedno skinienie wójta. Ten jednak zwlekał i mamrotał coś coraz głośniej, przestępując z nogi na nogę i czyniąc lewą ręką w powietrzu jakieś znaki. W końcu doskoczył do młodzieńca i rąbnął go z rozmachem siekierą w głowę, a ta rozpołowiła się natychmiast, odsłaniając pulsujące, krwawe wnętrze. Następni mężczyźni doskakiwali pojedynczo do trupa i cięli siekierami, gdzie popadnie, tak że szybko zamienił się w kupę czerwonego mięsa. Beng wyskoczył z jego ciała chwilę przed pierwszym ciosem i usłyszał jeszcze rozpaczliwy krzyk, ni to gasnącą prośbę, ni to skargę na okrutny los. Teraz demon przyglądał się mężczyznom rąbiącym ciało Janniego i jego uwagę zwrócił dobrze zbudowany woźnica, który wrzeszczał najgłośniej i nie mógł przestać uderzać narzędziem w mięso. Jego twarz zachlapana była krwią, kawałkami kości i mózgu skazańca, a brudne, grube paluchy lepiły się na drzewcu siekiery. Dopiero gwałtowny ruch wójta i wskazanie na woźnicę, spowodowało, ze pozostali mężczyźni odsunęli go od ścierwa. Demon nie czekał dłużej i poprzez czarne oczy, lśniące złowrogo jak u atakującego wilka, wniknął w niego tak szybko, że wozak niczego nie poczuł, a tylko wydało mu się, że jakaś zbłąkana myśl przemknęła przez jego umysł.  Nagle szorstki głos jednego z mężczyzn przywrócił mu jasne myślenie:

– Rąbałeś go Bust jakby był mokrym pieńkiem z wierzby albo osiki… Teraz idź i spuść psy, niech zeżrą to ścierwo…

Mężczyzna spojrzał niewidzącym wzrokiem po pozostałych katach, skinął lekko głową w stronę przywódcy i powędrował ku wozom, by uwolnić miotające się na uwięzi psy. Nie wiedział, że nie był już sam w sobie, nie poczuł, że demon zaczął przeglądać w nim jego dnie i noce, chwile jaskrawe i mroczne jak bezgwiezdna noc.

Dotarli do niewielkiej stanicy, zagubionej pośród chmur,  wyraziście rysującej się w tle dalekich błękitów i seledynów – czarnej, miejscami też brązowej i fioletowej. Aniołowie Yasmena znaleźli sobie miejsca w pustych celach i na zewnątrz budowli, pośród ruchomych chmur i wyłaniających się z nich dziwnych kształtów, przypominających wielkie czerepy i golenie. Olinopas długo krążył w powietrzu, szukając dogodnego miejsca, obserwując braci w różnych lokalizacjach i świadomie zbliżając się do dowódcy, który znalazł gniazdo na samym szczycie warowni. W końcu wylądował tuż przy nim, niewidoczny dla innych, roztapiający się w unoszących się ku górze różnobarwnych oparach. Yasmen wyczuł jego bliskość i przeląkł się, że pozostali aniołowie znowu zaczną to komentować i pokpiwać w ukryciu. Nic wszakże nie mógł zrobić, bo subtelne wnętrze Olinopasa słało mu coś na kształt cichego szeptu, ledwie dającego się wyodrębnić bezgłośnego zapewnienia:

– Jestem przy tobie…

Ułożył się do snu, ale wciąż coś mu przeszkadzało – zanikający szept ulubionego anioła, myśli innych członków oddziału i jakiś daleki ból, sondujący uważnie jego świadomość. W końcu przymknął oczy i zasnął, raz po raz wybudzając się i znowu zapadając w odrętwienie. Przyśniło mu się, że Olinopas ulokował się przy nim, niczym dziecko przy ojcu, czule wsłuchując się w rytm jego serca i drżenie piór, oddychając coraz szybciej i szybciej. Poczuł jak jego prawa dłoń oplata jego szyję, a palce lewej ręki muskają delikatnie jasne włosy, przesuwają się ku piersiom i mkną dalej ku brzuchowi. Nagle usłyszał wyrazisty szept, choć nie mógł zorientować się skąd dochodzi:

– Pragnę cię… tak bardzo cię pragnę… porzućmy to wszystko i lećmy na skraj przestrzeni niebieskiej… Znajdźmy opuszczone gniazdo i żyjmy w nim jak bracia…

Wystraszył się tych niecnych słów i pomyślał, że sprawdza go jakiś archanioł, albo sam Pan poddaje go ostatecznej próbie. Chciał zerwać się do lotu, unieść nad stanicą i zlustrować swój oddział, ale niewidzialna siła trzymała go w miejscu. Otworzył na kilka sekund oczy i przeraził się, bo nad nim zawisła jakaś postać w czarnej szacie, poruszająca bezszelestnie fioletowymi piórami i wpatrująca się w niego czarnymi ślepiami. Czuł, że to ułuda, ale nie mógł pozbyć się wrażenia, że sen przeniknął ku jawie i dzieje się coś złego wokół niego. Przemógł się w tej strasznej nierzeczywistości i uniósł się lekko nad miejscem, gdzie stacjonował, czując, że płonie od środka. Zobaczył Olinopasa śpiącego ufnie tuż przy jego gnieździe, z szeroko rozpostartymi rękoma i lekko uchylonymi ustami. Zielono-złocista szata rozchyliła się znacznie i dowódca zobaczył jego delikatne piersi, lekko zaokrąglone, zachwycające miękkością i subtelnym kształtem. Bał się, że ktoś go zauważy, ale nie mógł nic zrobić i nie spostrzegł, że przybliżył się do brata nieomal na odległość ciepłego oddechu. Wiedział, że robi coś bardzo złego, ale przybliżył usta do różowego sutka i musnął go prawie niedotykalnie. Natychmiast też zerwał się do lotu i poszybował ku ostatnim posterunkom, nie wiedząc, że Pludas uważnie obserwuje go zza chropowatej skały. Dopiero, gdy znalazł się w dużej odległości od ulubionego brata, gniewnie przeskanował umysły i sny wszystkich swoich aniołów, ale niczego szczególnego nie zauważył. Nie wiedział, że Pludas od dawna posiadł umiejętność maskowania myśli i udawania, że śpi, albo modli się do niewidzialnego Pana. Wszystko zdawało się być na swoim miejscu, umysły i sny falowały harmonijnie, a najgłębiej zapadł w sen zmysłowy Olinopas. Znowu zaczął zbliżać się do niego, a gdy był już bardzo blisko zauważył, że ulubiony anioł przekręcił się we śnie i leżąc na brzuchu i piersi, odsłonił  plecy i fragment lewego pośladka. Przymknął oczy i chciał wyszeptać słowa modlitwy pokutnej, ale zdumiony usłyszał znowu w  sobie czuły szept:

– Nigdy cię nie opuszczę… gdzie ty, tam ja…

Zbliżył się do śpiącego brata na wyciągnięcie ręki, rozejrzał się wokół, a potem chwycił w dwa palce jego szatę i powoli okrył nią nagi pośladek. Niechcący przy tym trącił lekko jasną okrągłość i znowu, speszony, rozpłomieniony i przerażony, wystrzelił w górę, oddalił się czym prędzej, czując już wyraźnie, że nie był sam przy przyjacielu. Skupił całą swoją uwagę na jednej ze skał i zaczął zauważać za nią jakiś pulsujący kształt, raz stający się mroczną postacią, a znowu zbierający ciemne cząstki, układające się w sylwetkę Pludasa. Pomknął natychmiast ku temu miejscu i zatrzymał się przy podglądającym go aniele.

– Dlaczego nie śpisz Pludasie? – zapytał i przeraził się tego, że jego tajemnica została odkryta.

– Wpatruję się w tę skałę i modlę się do Pana – odpowiedział Pludas, udając zaskoczenie.

– Wszyscy już dawno zasnęli, a twoja świadomość błąka się nie wiedzieć gdzie – skarcił go Yasmen i po chwili dodał – jest czas lotu i czas odpoczynku, czas rozmowy i modlitwy…

– Jest czas żaru i czas miłości… – wygłosił sentencję Pludas i uważnie spojrzał na dowódcę, jednocześnie zerkając do jego wnętrza.

Yasmen poczuł natychmiast, że jest przez niego skanowany, ale też wyodrębnił w sobie coś na kształt ciernia albo ostrza noża. Tylko przez chwilę przeraził się, a potem naparł na wnętrze przeciwnika z tak wielką mocą, że natychmiast spadła z niego okrywa energetyczna, zniknął anioł, a pojawił się czarny, uskrzydlony demon, gotowy rzucić się na Yasmena. Ten jednak wyprzedził atak i krzyknął:

– Wstawajcie bracia… Zdrajca jest pośród nas…

Pierwszy zerwał się Olinopas i skierował kryształowy miecz w stronę demona, a za nim ruszył cały oddział. Z daleka dobiegł też wirujący odgłos archanioła, zbliżającego się w wielkim pędzie i rozpłomieniającego przestrzeń niebieską. Zanim bracia dopadli zdrajcę, wielki wir wchłonął go w kilka chwil i odrzucił gdzieś daleko, dalej niż sięgał wzrok. Yasmen gotów był pożegnać się ze swoim oddziałem i czekał spokojnie na powrót archanioła, ale nagle jakaś siła, jakby zasłona modlitwy, jakby materia miłości najczystszej z czystych, osłoniły go ukryły obrazy sprzed pojawienia się złego ducha. Nagle poczuł, że archanioł, niewidzialny i czujny, jest już znowu przy nich, więc odezwał się do niego:

– Jakże wielka jest twoja moc o dowódco nad dowódcami…

Nie zabrzmiała jednak żadna odpowiedź, ale w myślach całego oddziału pojawiło się wyraziste zdanie:

– Światło Boga rozlewa się wciąż po przestworze…

Yasmen zafrasował się straszliwie, bo przecież słyszał tyle razy opowieści o Urielu, wygnanym z przestrzeni niebieskiej i żyjącym gdzieś pośród dalszych kręgów przestrzeni. Przypomniał sobie, że w jednej z ksiąg czytał o tym, że stoi on blisko tronu niebieskiego, razem z sześcioma innymi archaniołami. Nie było czasu na rozmyślanie, bo jego oddział drżał  lekko w przestworze i czekał na rozkazy.

– Musimy wypocząć przed drogą… wracajcie do gniazd i cel twierdzy i śpijcie spokojnie – przesłał wiadomość do wszystkich umysłów – Ja już nie zasnę, więc będę czuwał nad wami…

Po chwili ucichły skrzydła, lotki ułożyły się w senny szyfr, a powieki opadły na zmęczone oczy. Yasmen rozmyślał o tym, co się zdarzyło, odsuwając od siebie myśli o Olinopasie i wyczuwając wciąż w przestrzeni tajemny puls.

– Światło Boga… szeptał bezgłośnie – Światło Boga… Światło… Boga…