DZIENNIK ORNITOLOGA

Niedawno był dzień babci i dziadka i uświadomiłem sobie, że nie mam już tych starszych protoplastów – ani ze strony ojca, jak i mamy. Moja myśl biegnie zatem ku pierwszemu dziadkowi i chyba najbarwniejszemu.

Mój dziadek, Józef Grzechowiak, był szewcem i miał warsztat za długim, mrocznym korytarzem, przy jednym z boków prostokątnego podwórka. Dochodząc do drugich drzwi, słyszałem regularne stukanie młotka, metaliczne brzmienie kopyta, chrzęst imadła i szum przerzucanych skór. A gdy wchodziłem do warsztatu, dziadek na chwilę przestawał stukać, uśmiechał się i obnażał swoje ostatnie kilka zębów. Wskazywał mi miejsce, gdzie mogłem usiąść i wracał do przerwanej pracy – wbijał drewniane gwoździki w podeszwy powstających butów, zszywał zelówkę z resztą skórzanych elementów, cienkim blaszanym nożem nabierał klej i przenosił w miejsce, gdzie miał być obcas. Włosy mu wypadły i był prawie łysy, ale na skroniach i nad uszami miał niewielkie kępki, które stroszył do góry jak Schopenhauer. Często, w promieniach zachodzącego słońca, wyglądał posągowo, a głębokie zmarszczki na czole nabierały wtedy wyrazistości. Wszystko miał w zasięgu ręki – gwoździe różnej wielkości, w puszkach po konserwach, klej w upapranym słoju, kilka par młotków, obcęgów, marsli, rozdwojonych na środku i służących do podważania źle wbitych gwoździ. Nieco dalej, na stertach, leżały przygotowane do wprawienia podeszwy, zelówki, fragmenty czubków butów i czarnych obcasów. Na starej półce, tuż obok dziadka, walały jakieś kawałki chleba, spleśniałe jabłka, a na innej, nieco dalej, kurz pokrywał złożone gazety, jakieś słoje, zielone butelki po oranżadzie i brązowe po piwie, splątane kawałki dratwy, wbite w oskrobaną brukiew długie i grube igły. Na ziemi, wszędzie dookoła, leżało wiele butów, kompletnych lub jedynie górnych części, starych, znoszonych trzewików, przyniesionych do naprawy przez sąsiadów. Z kolei z tyłu, za plecami dziadka, na długiej ławie stały rzędy damskiego i męskiego obuwia, wciśniętego w prawidła. Lubiłem patrzeć jak dziadek pracował i opowiadał mi niestworzone historie. Czasem wybiegałem z warsztatu nieźle przestraszony, a odprowadzał mnie wtedy basowy rechot dziadka i wołanie: ty mały kundo, ty kundo… Myślę, że dziadek nie znał czeskiego znaczenia tego słowa i używał je w takim rozumieniu, w jakim pojawiało się w niektórych polskich gwarach. Opowieści bywały naprawdę przerażające, a najlepiej zapamiętałem taką historię: dziadek relacjonował, że wcześnie rano, o piątej, a może o czwartej, znalazł się przy dwóch cmentarzach, leżących na obrzeżu miasta. Z daleka zobaczył przy bramie cmentarnej czarnego konia i wóz pogrzebowy, na którym stała trumna. Z duszą na ramieniu i z sercem w gardle podszedł powoli i zobaczył, że koń pali wielką faję… Jakże się przestraszyłem, gdy dziadek powiedział, że koń przez zęby wycedził do niego basem: masz ognia…? Gdy to usłyszałem pobiegłem jak oparzony przez ciemny korytarz i żaliłem się mamie, że dziadek mnie straszy. Potem w nocy śnił mi się ten czarny koń, wóz, wielka trumna i krzyczałem przez sen: Masz ognia…? Gdy dziadek opowiadał, miał zwykle w ustach kilka gwoździ i mamrotał powoli, często robiąc przerwy. Czasem łykał z butelki trochę piwa albo jakiegoś innego mocnego napoju. Patrzyłem na niego szeroko otwartymi oczyma i chłonąłem wszystkimi zmysłami opowieść. Miały w niej swoje miejsce uderzenia młotka, przeciąganie dratwy przez dziurki, topienie laku i woskowanie, a nade wszystko ostry zapach kleju i skór, połączone ze stęchlizną tej szopy. Dziadek zerkał raz po raz na mnie i mówił urywanymi zdaniami, wyciągając kolejny gwóźdź spomiędzy warg. Jednego razu przywitał mnie uśmiechem i powiedział, że coś mi pokaże. Wyciągnął jakiś niewielki słoik, z dziurkami w zakrętce i pokazał mi w nim kilka dużych, czarnych much. Uchylił lekko wieczko i gdy pierwszy owad ukazał się w nim, chwycił go wprawnie palcem wskazującym i dużym paluchem. Kiwnął na mnie i podszedł do rogu warsztatu, gdzie lśniła wielka pajęcza sieć. Szybkim ruchem wrzucił do niej muchę i wskazał jak się szamoce. Patrzyłem na to ze strachem, a dziadek rozkoszował się moim przerażeniem – wyciągnął mały palec i wskazał na miejsce, z którego wielki, gruby pająk zaczął zsuwać się do ofiary. Wtedy szewc szybko sięgnął z półki dużą lupę i przytrzymał nad owadem. Widziałem teraz doskonale jak drapieżnik wbija swój kolec w ciało oszalałej z przerażenia muchy i powoli wysysa z niej całą treść. Jeszcze parę razy dziadek wrzucał tłustą muchę i pokazywał mi coraz to inne pająki, schodzące po błyszczących niciach do swoich ofiar. Za każdym razem, po dokonanej uczcie, silnym uderzeniem zrywał pajęczynę, zrzucał pająki na ziemię i przydeptywał je sandałem, mówiąc, że nie cierpi tego robactwa. Podczas moich wizyt dziadek pokazywał mi też myszy konające w łapkach, szczury wychylające głowy z wielkiej nory, a raz nawet zademonstrował mi jak przy pomocy szkła powiększającego przepala się łeb wielkiego karalucha, unieruchomionego w jakimś narzędziu do przyciskania butów. Ale były też opowieści o pierwszej wojnie światowej i o służeniu w armii austriackiej, zabijaniu Szwabów, o poznaniu babci i o tym jak moja mama była niegrzeczna i musiała czasami dostać rózgą na tyłek. Pokazywał mi jakąś wiecheć, robił dramatyczny zamach i ja znowu umykałem, odprowadzany śmiechem i wołaniem: ty mały kundo, ty kundo… Bardzo kochałem mojego dziadka i boleśnie przeżyłem dzień w którym umarł. Ale to już inna opowieść… i przyjdzie kiedyś na nią czas…

Podczas przenosin z mojego poprzedniego miejsca internetowego zgubił się gdzieś kawałek o kopnięciu Kwiatkosia. Z racji tego, że wielu kolegów z Błonia czyta mój dziennik, zamieszczam te opowiastkę raz jeszcze. Pozdrawiam Was chłopaki!

 Na naszym osiedlu było wiele skłóconych grup rówieśniczych i wiele barwnych oddziałów chuliganów stale przemierzało ulice, szukając potencjalnych ofiar, dokonując samosądów, zaprowadzając porządek. Stale wybuchały nowe walki, fruwały w powietrzu kamienie i kasztany, majestatycznie wznosiły się w górę sękate kije i żołędzie, a nawet kawałki szkła czy też metalowe pręty. Czasem lała się krew, ale najczęściej kończyło się niegroźną przepychanką, jakimś siniakiem pod okiem, wytrąconym kciukiem albo zwichniętą nogą. Bandy rozchodziły się na swoje podwórka, ktoś biegł do kiosku po mandarynkę albo polo-coctę, ktoś inny wracał do domu na obiad, ktoś musiał stanąć w kolejce do sklepu. Pomiędzy walkami toczyło się normalne, spokojne życie osiedlowe, wiele było śmiechu, przezywania się i opowiadania sobie o różnych, rzeczywistych, bądź zmyślonych zdarzeniach. Grupki przysiadały na ławkach i słuchały relacji największych blokowych bajarzy. Prześcigano się w przywoływaniu zdarzeń, które poruszyły wspólnotę, a pośród nich nie brakowało tych najzabawniejszych. Czasem nawet przy tych ławkach rozgrywało się coś, co stawało się legendą i zawsze powracało w opowiastkach. Tak było ze słynnym kopem Kwiatkosia – nieco starszego od nas chłopaka, który często grywał z nami w piłkę, ale też miewał gorsze chwile, kiedy próbował zaznaczać swoją przewagę wiekową, albo wręcz – po wypiciu piwa – rwał się do bijatyk. Po jednej z nich, kiedy to oberwało się bez powodu słabszemu koledze, postanowiliśmy zaczaić się na niego.

Siedzieliśmy na ławce przy trzeciej klatce, przed nami był chodnik, po którym przechodzili ludzie, a nieco dalej było obniżenie, trzy schody i wąski zjazd dla wózków dziecięcych i rowerów. Ktoś przyniósł przebitą piłkę plażową, którą bawiliśmy się, to podrzucając ją w górę, to kopiąc na podwórku. Gdzieś z daleka, z drugiego końca placu śledził nas Kwiatkoś, który aż rwał się by skoczyć do nas i wydrzeć nam rozdartą piłkę. Nie mógł jednak tego zrobić, bo stał obok Dziuni, pięknej brunetki z trzeciego piętra, w której kochał się od dawna. Było gorące lipcowe popołudnie, słońce paliło niemiłosiernie i dopiero co wybrzmiał we włączonych radiach hejnał z wieży Mariackiej w Krakowie. Teraz słychać było z różnych punktów bloku spikera podającego prognozę pogody i stan wód w najważniejszych punktach kraju. Kwiatkoś miał na sobie tylko zwisające z brzucha żółte gacie, a na głowie figlarnie przekrzywioną białą czapkę. To był ostatni krzyk mody w tamtym czasie, bo takie same lodziarskie nakrycie zakładał podczas koncertów Neville „Noddy” Holder wokalista zespołu Slade, uwielbianego w latach siedemdziesiątych na podwórkach. Gdy tylko zabrzmiał w podręcznych tranzystorach wielki przebój Far Far Away, powodował wielki poruszenie, dziwne podrygi ciał chłopaków i natychmiastowe wystąpienia przed grupę Garsiji, który najlepiej ze wszystkich markował śpiew.

Kwiatkoś coraz częściej zerkał na grupę podrzucającą piłkę i nerwowo ocierał prawą górną część stopy o lewą łydkę. Gestykulował rękoma i kiwał głową, zabawiał jak tylko mógł rozkapryszoną Dziunię, ale jego coraz częstsze ruchy głowy zwiastowały, że męczy się strasznie. Właśnie Kopel złapał lecącego „flaka” i podszedł z nim do boku ławki. Schylił się i sięgnął zza niej sporej wielkości kamień, który jego matka używała do przyciskania ogórków, kiszących się w kamionce. Sprawnym ruchem wsunął głaz do kilkukolorowej folii i stanął tyłem do Kwiatkosia. Następnie szybko schylił się i położył pękniętą piłkę z zawartością, na chodniku. Wolnym krokiem odszedł i wziął z ławki radio Jowita. Przekręcił srebrną gałkę i wszyscy usłyszeli, że właśnie Slade zaczął śpiewać ulubiony przebój. Rozległy się wspaniałe uderzenia w perkusję i popłynęły dobrze znane słowa, wtedy odtwarzane przez nas fonetycznie: I’ve seen the yellow lights go down the Mississippi/ I’ve seen the bridges of the world and they are for real… Kwiatkoś kończył właśnie rozmowę z Dziunią i podał jej rękę, a potem podszedł do klatki i usłużnie otworzył drzwi. Dziewczyna skrzywiła się jakoś dziwnie i znikła za nimi. Na to tylko czekał starszy chłopak – spojrzał w naszą stronę i dostrzegł piłkę leżącą na chodniku, tuż przy grupie chłopaków. Krzyknął jak oparzony Hurraaaaa! i ruszył coraz szybszym biegiem w naszą stronę. Holder właśnie zaczynał kolejny fragment utworu: I’ve seen the morning in the mountains of Alaska/ I’ve seen the sunset in the East and in the West… Właśnie w tym momencie, gdy wybrzmiewało słowo West, Kwiatkoś z wrzaskiem barbarzyńcy doskoczył do piłki i z wielkim zamachem kopnął ją swoją bosą prawą stopą. Zanim to zrobił, Kopel i Gruby krzyknęli:

– Kwiatkoś….

Ale nie zdążyli już zawołać „nie rób tego”, a raczej ich słowa zagłuszył wściekły, przerażający wrzask kolegi. Nie wiedząc o ukrytym kamieniu, uderzył w niego z taką mocą, że cała stopa natychmiast wyłamała się, a na obrzeżach skóry pojawił się wielki krwawy naciek. Skakał teraz jak oparzony na lewej nodze i krzyczał z bólu. Część słabszych chłopaków, z przerażeniem i piskiem, rozbiegła się natychmiast do domów, a tylko Jaśminek podbiegł do ofiary i wsparł go ramieniem. Kopel i Zębol rechotali trzymając się za brzuchy i nie zważali na tragizm całej sytuacji. Kwiatkoś kuśtykał z uniesioną prawą nogą, wsparty na koledze, a jego stopa dosłownie zwisała na skórze. Jakiś dorosły, który obserwował to zdarzenie z balkonu, zbiegł szybko po schodach i chwycił silnymi rękoma chłopaka. Natychmiast też skierowali się w stronę pobliskiej przychodni. Przez wiele miesięcy Kwiatkoś kurował połamaną stopę, miał chyba trzy operacje z drutowaniem i śrubowaniem, aż w końcu powoli, o kuli zaczął chodzić przy bloku. Kopel unikał go jak mógł, ale w końcu doszło do spotkania przy śmietniku…

– Jak ta moja noga się zrośnie, to tak ci Kopel nią nakopię do dupy, że będziesz leżał w gipsie cały rok – powiedział kulejący chłopak.

– Akurat się ciebie boję – odparł buńczucznie zaatakowany – Lepiej szybko się lecz, bo tworzymy drużynę piłkarską na mistrzostwa miasta. Ty masz dobre centry, więc przydasz się nam na skrzydle…

Kwiatkoś nie wiedział czy Kopel kpi z niego, czy mówi poważnie, więc na wszelki wypadek pogroził mu kulą. Po jakimś czasie noga wydobrzała na tyle, że znowu zaczął szwendać się po osiedlu. Nie gonił też Kopla, bo właściwie dzięki całemu zdarzeniu czarnooka Dziunia powiedziała mu, że bardzo się jej podoba i odwiedzała go wiele razy w domu, opatrywała nogę, pomagała mu drapać się pod gipsem linijką i… w końcu pierwszy raz pocałowała go w usta. A Kopla spotkała wkrótce zasłużona kara i poczuł jak boli złamana kość.

Dzisiaj opowiem wam historię o Grzechu, który chciał być wodzem Apaczów i z dnia na dzień, przeistoczył się z paralityka i popychadła blokowego, w znamienitego Indianina. Było to w czasach, gdy w polskich kinach triumfy święciły filmy enerdowsko-jugosłowiańskie z serii Winnetou. Chodziliśmy na nie całymi grupami do kin w ogródkach działkowych, takich jak „Mimoza”, „Słońce” lub „Bałtyk”, a czasem jeździliśmy nawet do odległej dzielnicy, w której kino „Robotnik” mieściło się w dawnej synagodze. Iluż to chłopaków chciało wtedy dorównać nieustraszonemu wodzowi, ilu chciało być jak Old Shatterhand, a ile dziewcząt nosiło warkoczyki z koralikami, jak Apanaczi, ukochana Winnetou. Mieliśmy wtedy w domach plakaty przedstawiające Pierra Brice’a jako wodza, a wielu miało też niewielkie lusterka lub breloczki z jego podobizną. Mało kto czytał wtedy Karola Maya, ale wykreowana przez niego postać, za sprawą serii filmowej, była równie znana jak Zorro, Ivanhoe czy bracia Cartwright z Bonanzy. Opowiadaliśmy sobie poszczególne odcinki tego długiego serialu, ekscytowaliśmy się możliwościami tytułowego bohatera i jego kobiety. Co jakiś czas ogromniała fama kolejnego filmu, a to „Złota Apaczów” i „Ostatnich renegatów”, potem „Winnetou w Dolinie Sępów” i „Winnetou i król nafty”, z kolei „Winnetou i Apanaczi”, a dalej ciąg zazębiających się epizodów: „Winnetou i Old Surehand”, „Winnetou i Old Firehand”, „Winnetou i Old Shatterhand”, by wreszcie zamknąć wszystko filmem „Winnetou w Dolinie śmierci”.

Grzechu był bardzo wysokim chłopakiem, z orlim nosem i malutkimi, rozbieganymi oczami. Zwykle wyprowadzał swojego foksteriera i odbywał z mamusią długie spacery. Szedł wtedy wyprostowany, jakby połknął kij, a rękę ze smyczą trzymał sztywno, prosto, bez ruchu. Foksterier maszerował jakoś dziwnie stępa, podnosząc nogi i także patrząc w jeden punkt przed siebie. Tylko gdy pies zaczynał wydalać, Grzechu i jego mamusia przystawali i zamieniali ze sobą parę słów. Kiedyś ich podsłuchałem i brzmiało to mniej więcej tak:

– No, no, mówiłem ci mama, że zaraz zrobi…
– Myślałam, że teraz jeszcze nie…
– A ja mówiłem ci, mama…
– No, miałeś rację Grzesiu… robi, robi…
– Ja ci, mama, mówiłem…
– No, no…

Gdy foksterier załatwił swoja potrzebę, nieruchomieli i ruszali dalej, chodnikami po osiedlu. Grzechu chodził z matką dla ochrony, bo często bywał obiektem różnych dowcipów. Raz poszczuliśmy jego foksteriera wielkim owczarkiem niemieckim Garsiji i gdyby nie jakiś starszy facet, to doszłoby do masakry. Innym razem rzuciliśmy z dachu garażu na Grzecha i jego foksiego trzy koty. Nie wspomnę tu o polewaniu wodą i szczynami, o najeżdżaniu rowerami, a wreszcie i ucięciu smyczy i schowaniu foksteriera w pustej skrzynce rozdzielczej.

No, ale nadeszły czasy filmów o Winnetou i nasz kolega zaczął się przeistaczać w Indianina. Jego orli nos i sępiaste spojrzenie powodowały, że rzeczywiście trochę przypominał mężnego wojownika z prerii Dzikiego Zachodu. Jego matka pracowała w jakiejś spółdzielni, która produkowała maskotki z kawałków króliczej skórki i przynosiła do domu pełne siatki futrzanych skrawków. Robili z tego rodzinnie poduszki, czapki, jakieś kołnierze do płaszczy, ale w czasach fascynacji wielkim wodzem pojawiło się inne zastosowanie. Grzechu zaczął tworzyć sobie strój Indianina, a więc najpierw przyozdobił swój czerwony pulowerek kawałkami króliczych ogonków, potem oderwał rękawy, by było widać jego muskularne (wtedy jeszcze kościste) ramiona. Wyglądało to, jakby wisiało na nim wiele pozabijanych, małych zwierzątek. Potem nadeszły dalsze innowacje, z których najwięcej pracy wymagało obciągnięcia pasa króliczym futrem, a potem dopasowanie go do pochwy zwykłej finki harcerskiej. Z kolei ponaszywał kawałki skóry zająca na spodnie, przyczepił ogonki do tenisówek, ulizał sobie włosy na mokro i tak przysposobiony do walki lub trudów wędrówki, wyszedł na podwórko.

Już dawno nikt nie sprawił nam takiej radości, bo gdy go zobaczyliśmy, ryknęliśmy takim gromkim śmiechem, że w pierwszej chwili zawahał się i chciał biegiem wracać do domu. Mężnie przemógł jednak strach, zatrzymał się na skraju chodnika i wściekłym, pełnym indiańskiej nienawiści wzrokiem patrzył na nas zaczepnie.

– Patrzcie chłopaki Grzesiu zmienił się w skunksa… – krzyknął pierwszy Bajkoś i śmiał się, trzymając się za brzuch.
– Co ty gadasz, to nie skunks, to zając wpuszczony do schroniska dla kulawych foksterierów… – zawołał Laluś.
– No, co wy, chłopaki, przecież to jest sam Winnetou… – krzyknął Marek Jajcarz i wywołał tym największą eksplozję śmiechu.

Grzegorz spojrzał żywiej na Jajcarza, odwrócił się majestatycznie i krokiem wojownika powędrował do domu. Długo jeszcze śmialiśmy się i opowiadaliśmy sobie najbardziej nieprawdopodobne historie, ale niebawem stało się coś dziwnego. Oto różni chłopacy zaczęli wymieniać znaczki, widokówki, jakieś breloczki, jakieś piękne kamyki i lusterka na skórki zajęcze. W ten sposób Grzechu jakby został zaakceptowany i stał się członkiem naszego podwórkowego plemienia. Coraz więcej pojawiało się noży i pasów obciągniętych futerkiem, coraz częściej skórki zdobiły chlebaki i torby szkolne. Obok naszego wodza stanął dumnie Old Shatterhand, którym został Piotrek, przezywany wcześniej Kurdupel.

Grzesiek kupił sobie toporek harcerski, przyozdobił go króliczym futerkiem i zaczął chodzić z Old Shatterhandem, dawnym Kurduplem, do pobliskiego lasu. Wprawiali się tam w rzucaniu do drzew sosnowych finką i toporkiem. Początkowo szło im słabo, ale po jakimś czasie tak się wyćwiczyli, że trafiali w ogromne pnie. Odbywali wielkie wyprawy po dużych połaciach leśnych, tropili „białych”, zaczajali się przy strumieniach na zbliżających się wrogów. Kiedyś, także czując w sobie zew indiańskiej krwi, poszedłem ich tropem i podglądałem, co robią. Zaraz na początku lasu były tory kolejowe, a za nimi ciągnęły się polany i młodniki, z których gdzieniegdzie wyrastały majestatyczne, wysokie na dwadzieścia metrów sosny. Szedłem za Winnetou i Old Shatterhandem i widziałem jak sprawnie przeskakują doły, jak czołgają się po mchu i jak w indiańskim języku wydają sobie komendy. Brzmiało to mniej więcej tak:

Jahaaaa, mułaaa, mułaaa, duuu paaaa mułaaa – wydawał rozkaz Winnetou i wskazywał toporkiem miejsce, gdzie ma się przemieścić towarzysz.

Ten przeskakiwał wprawnie jakiś dół i zaczajał się za drzewem, a potem nagle wydawał z siebie okrzyk:

– Japaa, japaa, japaa, kuru kuru, kuru kuru, mułaaa duu paaa…

Na taki okrzyk Winntou doskakiwał do Old Shatterhanda i razem przyglądali się przestrzeniom  „prerii”. Ja podążałem powoli za nimi, niczym złowieszczy zwiadowca białych, który wykorzystuje to, że wiatr wieje w przeciwnym kierunku. W pewnym momencie miałem nawet chęć doskoczyć do kolegów i wystraszyć ich jakimś groźnym okrzykiem, ale nieoczekiwanie sprawy potoczyły się inaczej. Z jednego z zagajników wyszedł sobie spokojnie jakiś staruszek, który mógł mieć już siedemdziesiąt lat. Zapewne wracał ze spaceru po lesie, czuł się odprężony, czasem zrywał jakiegoś kwiatka, czasem przyciągał gałązkę świerku i wąchał ją z wyrazem zachwytu na twarzy. Taki wróg, tak wyrazista blada twarz nie mogła umknąć uwadze Winnetou. Wciągnął demonstracyjnie dwa razy powietrze do płuc i wskazał dziadka, zbliżającego się powoli do ich kryjówki. Jednocześnie zakrzyknął:

– Jahaaaa, mułaaa, mułaaa, duuu paaaa mułaaa…

Wyciągnął dłoń z toporkiem w kierunku „wroga” i zmarszczył brwi. Mężczyzna przystanął na moment, bo mu się wydało, że coś słyszy, ale zaraz ruszył spokojnie dalej. Zbliżała się chwila ostatecznej rozprawy. Winnetou wyciągnął czerwoną pomadkę, którą zwinął mamie z łazienki, pomalował sobie kilka kresek na policzkach i czole, a potem oddał ją demonstracyjnie koledze. Ten też nałożył sobie barwy wojenne i z wielką powagą oddał atrybut walki wodzowi. Dziadek szedł i zrywał kwiatki, czasem też przystawał, patrzył na niebo i uśmiechał się promiennie do całej natury. Gdy zbliżył się do wielkiej sosny, wydarzenia rozegrały się z błyskawiczną szybkością. Winnetou wyskoczył z dołu i zawołał donośnie:

– Japaa, kuru kuru, kuru kuru, mułaaa duu paaa…

Jednocześnie zamachnął się i z rozmachem rzucił topór w kierunku oszołomionego mężczyzny. Broń poleciała ze świstem i wbiła się pięknie w korę sosny, jakieś pół metra od głowy „wroga”. Na to tylko czekał Old Shatterhand, który także wybiegł z ukrycia i krzycząc równie przeraźliwie, rzucił harcerską finką, która jednak, ze słabą mocą, trafiła rękojeścią w pień i odbiła się od niego. Dziadek spojrzał na biegnących napastników, odwrócił głowę i zerknął na wbity toporek, po czym ruszył biegiem w kierunku torów kolejowych. Nikt nie mógłby przypuszczać, że ten mężczyzna, w podeszłym wieku, lekko zgarbiony i powolny, tak szybko ucieknie z pola walki. Indianin i jego towarzysz tylko na to czekali. Wydarli się razem i zaczęli biec za uciekinierem, który jak najlepszy lekkoatleta przeskoczył tory kolejowe i gubiąc sandały, pognał w kierunku osiedla. Ale w tym momencie nastąpiła nieoczekiwana zmiana akcji, z innego zagajnika wyskoczyło dwóch milicjantów i biegiem zaczęło zbliżać się do Winnetou i Old Shatterhanda. Wojownicy wskazali sobie nowych napastników, jakoś tak ciszej krzyknęli:

– Japaa, japaa, japaa, kuru kuru, kuru kuru…

Następnie podbiegli do drzewa, Winnetou wyszarpnął toporek, Old Shatterhand zgarnął finkę i przeskakując dół, gdzie dopiero co się ukrywali, znacznie szybciej od zaatakowanego dziadka, pobiegli przez tory w kierunku osiedla. Milicjanci zwolnili i po chwili zaprzestali pościgu, a wtedy w oddali dał się jeszcze raz słyszeć wojowniczy okrzyk wodza Apaczów:

– Japaa, japaa, japaa, kuru kuru, kuru kuru, mułaaa duu paaa…

Nie miał on jednak swojej mocy i echo ledwie go powtórzyło pośród zagajników i wyniosłych pni sosen. Winnetou i Old Shatterhand nigdy nie dowiedzieli się, że blada twarz podążała ich tropem i była świadkiem tej haniebnej porażki. Wycofałem się sprawnie do gęstego młodniaka, poczekałem aż przejdą milicjanci i powoli, robiąc wielkie koło pośród drzew, pomknąłem do obozowiska białych.