Podczas pobytu w Buenos Aires dowiedziałem się, że zmarł Klaus Schulze (1947–2022), jeden z muzycznych idoli mojej młodości. Gdy zbliżałem się do granicy dwudziestu lat i minąłem ją o kilka obiegów planety wokół Słońca, w pokoju, który dzieliłem z bratem, często rozbrzmiewało słynne Kryształowe jezioro. Moją wyobraźnię muzyczną ukształtowały też Elektroniczne medytacje zespołu Tangerine Dream, w którego składzie artysta wtedy grał, zapewne w dużym stopniu tworząc jego późniejszy profil. Jako prekursor elektronicznego rocka, początkowo był po stronie muzyki rytmicznej, opowiadającej jakąś dźwiękową fabułę, jak w Stratosferze, ale potem tworzył przede wszystkim muzykę brzmieniową, ocierając się o jazz-rock, pop, techno, new age, world music i awangardę. Wydał kilkadziesiąt albumów, w tym 10 podwójnych, jeden pięciopłytowy i jeden składający się z dziesięciu krążków. Ten arcymistrz instrumentów klawiszowych i syntezatorów dźwięku, stał się klasykiem muzyki elektronicznej za życia, a jego tony relaksacyjne, zmieniające się w katatoniczny trans, inspirowały wielu twórców różnych dziedzin sztuki. Sam wpadałem wielokrotnie w twórcze ożywienie słuchając wielu jego utworów i do dzisiaj zdarza się, że pracuję przy komputerze w „oparach” jego dźwięków. Szczególnie, wskazane wyżej Kryształowe jezioro, wprowadza mnie w nastrój potrzebny, bym wydobył z siebie określone nastroje kreatywne lub uspokoił się w pędzie współczesnego świata. Teraz, gdy piszę to wspomnienie, też słucham tego utworu, a choć jest w nim znamienna powtarzalność i melancholijne nawroty tych samych elementów, nigdy nie odczułem znużenia – raczej za każdym razem odkrywam coś nowego. Gdyby Klaus Schulze urodził się w wiekach wcześniejszych, zapewne byłby jednym z czołowych kompozytorów, a jego maestria wykonawcza zyskałaby daleko sięgającą sławę. Może byłby drugim Bachem albo Haydnem, może lokowano by go w jednym szeregu z Brahmsem, Mahlerem lub Brucknerem. Na razie ma swoje miejsce obok takich sław dźwiękowej elektroniki jak Vangelis, Jarre, Oldfield, Kitaro i stawiany jest przy zespołach Tangerine Dream i Kraftwerk. Nikt – tak jak on – nie potrafił budować nastroju, co wyraziście słychać podczas oglądania filmów, do których napisał muzykę, ze szczególnym uwzględnieniem thrillera pt. Barakuda. Często występował w Polsce i odwdzięczył się naszemu krajowi wydając płytę koncertową pt. Dziękuję Poland. Jego wpływ na muzykę współczesną był przeogromny i zapewne nadal będzie promieniować twórczą energią, a nowe pokolenia będą miały do przeanalizowania i przemyślenia ogromny materiał porównawczy. Choć ten maksymalistyczny artysta mógł bez trudu wejść na ścieżkę komercyjną i tworzyć melodyjne przeboje, takie jak Moonlight Shadow czy Oxygen, świadomie zagłębiał się w eksperymenty brzmieniowe i szukał magicznych głębin dźwięków. Nie odrzucając rytmu i melodii, w brzmieniu nowoczesnych instrumentów znajdował to, co bez niego pozostałoby nieodkryte.
Muzyka poważna pojawiła się w moim życiu w latach młodzieńczych, gdy byłem uczniem V Liceum w Bydgoszczy. Szkoła znajdowała się na odległym osiedlu i zdarzało się, że wracałem do domu przez centrum miasta, gdzie zachodziłem do księgarń i do sklepu muzycznego przy ulicy Dworcowej. Potem tak samo postępowałem, gdy wracałem z wykładów i ćwiczeń w Wyższej Szkole Pedagogicznej, gdzie studiowałem polonistykę. Polowałem tam na płyty zespołów rockowych i bluesowych, których słuchała moja piękna dziewczyna, a sobie zacząłem kupować na próbę symfonie, utwory fortepianowe i koncerty. Dość szybko stałem się właścicielem czarnego krążka z nagraniem piątej symfonii Ludwika van Beethovena, dokonanym przez Państwową Orkiestrę Filharmonii Łódzkiej, pod dyrekcją Henryka Czyża. Był to longplay Polskich Nagrań w charakterystycznej serii z plakatowym odzwierciedleniem Beethovena ze zmierzwionymi włosami. Od razu zakochałem się w tej muzyce, która wspaniałe harmonizowała z moimi młodzieńczymi marzeniami o tym, by być kimś silnym, sprawnym, mądrym i wielkim. Wzniosłe tony Allegro con brio zaczęły rozbrzmiewać w moim małym pokoju, a na półce pojawiła się biografia kompozytora, pióra Georga Richarda Marka, którą przyniosłem z osiedlowej biblioteki. Czytałem ją z wypiekami na twarzy i słuchałem kolejnych utworów genialnego wiedeńczyka, a z racji tego, że kupowało się wtedy w sklepach to, co nagle „rzucili”, moje poznawanie mistrza było dość chaotyczne. Słuchałem jego sonat wiolonczelowych, III koncertu fortepianowego i kolejnych symfonii, które zdały mi się skrajnie różne od dzieła bohaterskiego. Była to IV symfonia nagrana przez Paula Kletzkiego z Czeską Orkiestrą Filharmoniczną i sprzedawana w demoludach przez Supraphon. Drugą jakże inną w formie była VI symfonia którą z Filharmonią Narodową nagrał Stanisław Wisłocki, a Polskie Nagrania umieściły ją w tej samej serii z „rozczochranym” muzykiem na okładce. Z tych dwóch nabytków zdecydowanie wołałem symfonię pastoralną, a pojawiające się w Andante molto mosso imitacje głosów słowika, przepiórki i kukułki wprawiały mnie w zachwyt. Poczytałem o tym dziele w biografii Marka i zaakceptowałem jej ilustracyjność, zgłębianie uroków natury i życia wiejskiego, ale w prawdziwą ekscytację wprawiła mnie symfonia trzecia, nazywana heroiczną, opublikowana w znanej mi już polskiej serii, na którą zacząłem polować w sklepie muzycznym. Tak przyniosłem do domu czarny krążek nagrany przez Witolda Rowickiego z Filharmonią Narodową i zaczęło się obsesyjne słuchanie nowego dzieła. Od razu odrzuciłem informacje o inspiracji napoleońskiej i traktowałem je jako wspaniały hymn dla hipotetycznego wielkiego człowieka, mitycznego herosa, pradziejowego bohatera kulturowego. Ekspresja części pierwszej Allegro con brio, a także części trzeciej i czwartej, powodowała moje wielkie poruszenie i była wspaniałą ilustracją dla pisanych wierszy, opowiadań i pierwszych tekstów krytycznoliterackich. Z kolei część druga Marcia funebre w tajemny sposób konweniowała z licznymi smutkami, generowanymi przez moją zjawiskowo piękną dziewczynę, z chodzeniem po cmentarzach i zaszywaniem się w lasach. Słuchanie Beethovena tak się u mnie układało, że na samym końcu natknąłem się na IX symfonię, nagraną przez Franza Konwitschnego z orkiestrą i chórem radia w Lipsku i opublikowaną we wcześniej wspomnianej serii z kompozytorem na okładce. Dopiero dzisiaj, sprawdzając dane w Internecie, odkryłem informację, że dyrygent ten był niegdyś nazistą i chciał nawet uświetnić urodziny Hitlera wprowadzeniem na scenę Fidelia sztandarów i szturmowców SA. Zapewne mu to wybaczono, jak Karajanowi, bo dyrygował licznymi orkiestrami do 1962 roku, a ja nie miałem pojęcia o jego przeszłości i na wiele lat utrwaliłem sobie to wykonanie, jako wzorcowe. Często później słuchałem IX symfonii Beethovena, gdy stawała się tłem dla pisanych moich obszernych książek naukowych o żywiołach Mickiewicza, kosmogonii Słowackiego i gigantomachii Krasińskiego. Teraz też towarzyszy mi przy tworzeniu rozdziałów monografii o Norwidzie i Miłoszu, albo przy pisaniu nowych szkiców, esejów, kolejnych części powieści. Utwór ten ma w sobie boski element mobilizacyjny i często ustawiam go w ciągu trzech symfonii bohaterskich, a archiwum komputerowe pozwala mi dobierać interpretatorów i sławnych dyrygentów, od Artura Toscaniniego i Leonarda Bernsteina, poprzez Claudia Abbado, Carlosa Kleibera, aż do Herberta von Karajana i największych polskich mistrzów batuty. Dzisiaj, gdy minęło wiele lat od moich pierwszych fascynacji muzyką Beethovena, mogę śmiało powiedzieć, że znam dość dobrze jego dorobek, od niewielkich klejnotów fortepianowych (Dla Elizy), poprzez sonaty, kantaty, kanony, symfonie, uwertury, aż do utworów oratoryjnych, Mszy C-dur i Missy Solemnis. Moje archiwum plików mp3 to już kilkadziesiąt pozycji, gdyż od pewnego czasu przechowuję muzykę tylko w takiej formie – niegdyś gromadzone winyle trafiły do syna, a płyty kompaktowe czekają cierpliwie w piwnicznych pudłach na zamianę w pliki elektroniczne i na nowego właściciela. Obecnie nie wyobrażam sobie życia bez muzyki, zdecydowanie preferując kameralne, domowe odtworzenia, choć i wizyty w filharmoniach światowych i lokalnych też bywały dla mnie wielkim przeżyciem. Szczególnie zachwyciło mnie wykonanie piątej symfonii Beethovena w Chinach, podczas jednego z festiwali literackich, choć szczerze przyznam się, że najwięcej mojej uwagi przyciągały czarnookie, piękne skrzypaczki, flecistka wyglądająca jak cesarzowa z dynastii Ming i wiolonczelistka mająca w sobie coś z tajemniczej aktorki Lucy Liu.
Był już wieczór… Zdjąłem jej delikatny, czerwony sweterek z kaszmirowej wełny, a potem rozpiąłem zamek obcisłych dżinsów Rifle i zobaczyłem czarne, lśniące figi z koronką po bokach. Ona też była niecierpliwa i rozbierała mnie tak energicznie, że bałem się, że podrze mi spodnie i koszulę. Przeniosłem ją na łóżko, zsunąłem lekko czarny staniczek typu Bardotka, ona sama zdjęła majtki i przywarłem do niej, czując oszałamiające ciepło i zapach jej rozpuszczonych włosów. Sięgnęła lewą ręką ku niewielkiemu stoliczkowi, na którym stał magnetofon szpulowy i przełączyła pokrętło. Natychmiast rozpoznałem Schody do nieba zespołu Led Zeppelin i zrozumiałem, że nasze spotkanie ma być jak ta ballada, na początku spokojna, rozpędzająca się powoli, a potem, szybka, jakby śpiewana przez Roberta Planta zza grobu. Ach, byłem już w niej i falowaliśmy namiętnie, całując się w usta, pieszcząc skórę ud i pleców, obiegając językiem zagłębienia i krzywizny naszych ciał. Nie mógłbym wymarzyć sobie piękniejszej dziewczyny i żadna inna nie dałaby mi tyle ciepła, żadna nie zlałaby się ze mną tak doskonale. Przyspieszałem i zwalniałem, a czasem prawie wysuwałem się z niej, czując, że mnie przyciąga i oczekuje nowego ataku. To najbardziej ją podniecało i zarazem drażniło, gdy zastygałem w bezruchu. Potem dawało jej ognistą rozkosz, gdy znowu rytmicznie poruszałem się do przodu i do tyłu. Szybko poczuliśmy pot na naszych ciałach i pościel też stała się wilgotna. Z magnetofonu dolatywały dźwięki następnych piosenek Led Zeppelin i metaliczny głos wokalisty stawał się dziwnym komentarzem do tego, co rozgrywało się między nami.
– Powiem ci, gdy zabrzmi moja ulubiona pieśń – wyszeptała wciąż mnie całując i pieszcząc leciutko moją szyję.
– Myślałem, że najbardziej lubisz Schody do nieba… – powiedziałem między szybkimi oddechami.
– Nie… – zaprzeczyła i dalej całowała mnie, jakby robiła to pierwszy raz.
Właśnie zaczęła się Pieśń imigranta i dostroiłem do niej swoje ruchy, na co ona zareagowała, przyciskając mnie jeszcze mocniej do siebie. Nic nie mówiła, więc nie chodziło o utwór, którego tyle razy słuchałem w swoim pokoju. Uwielbiałem zakładać słuchawki i robiąc maksymalną głośność, czekałem na słynny okrzyk Roberta Aaaaa… na początku utworu, powtarzany potem równie energicznie kilka razy. I na te jakże tajemnicze słowa: We come from the land of the ice and snow/ From the midnight sun where the hot springs flow/ The hammer of the gods/ Will drive our ships to new lands/ To fight the horde, sing and cry/ Valhalla, I am coming. Słuchałem pieśni i wyobrażałem sobie nieznanego wikinga, migrującego ku obcym ziemiom, walczącego z hordami przeciwników, ginącego od ciosu miecza, a potem zabranego z pola bitwy przez walkirie i bytującego w szczęśliwej Valhalli. Teraz tą mityczną krainą było jej rozpalone ciało, w które wnikałem raz po raz i które lokowałem pośród dziwnej transcendencji muzyki, głosu Planta i cichych jęków rozkoszy.
Przestaliśmy na chwilę i położyliśmy się obok siebie, ciężko oddychając, jakbyśmy przebiegli sprintem sto metrów. Uśmiechała się do mnie i głaskała moje piersi prawą ręką, a ja odpowiadałem tym samym, wodząc dłonią po jej kształtnym udzie i kolanie oplatającej mnie nogi. Z głośnika dobiegały dźwięki kolejnych utworów – Whole Lotta Love, Black dog, Dazed and Confused,Kashmir, The Ocean, ale ona nie odzywała się, wystawiając moją ciekawość na solidna próbę. Wreszcie, gdy zaczął kończyć się Heartbreaker, spojrzała na mnie i szepnęła.
– Teraz… Marzyłam wiele razy, że będę kochać się z tobą, a w tle rozbrzmiewać będzie ten wspaniały hymn wolności i walki, hymn niezgody na zło… Proszę Cię kochanie, wejdź jeszcze raz we mnie i postaraj się zrozumieć o czym śpiewa Plant…
Lekko rozchyliłem jej uda i wsunąłem się w nią delikatnie, omdlały z rozkoszy, jakbym sam wkraczał do Valhalli. Z głośnika dobiegły wyraziste riffy gitarowe Jimmie’ego Page’a i Robert zaintonował opowieść o mistycznym kwietniowym poranku: It was an April morning when they told us we should go/ As I turn to you, you smiled at me/ How could we say no? Zauważyłem, że poczuła omdlewającą błogość i kochała się ze mną czule, jakby cicho szepcząc słowa ballady: Oh, the fun to have/ To live the dreams we always had/ Oh, the songs to sing/ When we at last return again. Tak, przeznaczeniem tej muzyki było ilustrować dynamiczną miłość młodych ludzi, splecionych w uścisku i doskonale do siebie pasujących. Wyczułem to znakomicie i raz jeszcze dostosowałem ruchy do uderzeń perkusji i riffów Page’a. Głos Planta przenikał nas na wskroś, a tajemnicze słowa otwierały jaźń i wytrącały z bytu: Slipping off a glancing kiss/ To those who claim they know/ Below the streets that steam and hiss/ The devil’s in his hole/ Oh, to sail away/ To sandy lands and other days/ Oh, to touch the dream. Tak snuła się w nas opowieść o Achillesie i jego ostatniej walce w obronie dobra i miłości, tak wybrzmiewała zapowiedź buntu przeciwko diabłu i jego niecnym podstępom. W mojej świadomości mieszały się krainy mityczne, smaki i zapachy, a jej ciało działało jak narkotyk, wciąż generując nowe obrazy, pozostające w korespondencji z pieśnią Led Zeppelin i eksplozją dźwięków, trafiającą do samych trzewi: Oh, to ride the wind/ To tread the air above the din/ Oh, to laugh aloud/ Dancing as we fought the crowds, yeah/ To seek the man whose pointing hand/ The giant step unfolds/ With guidance from the curving path/ That churns… I kręciło się… jakże kręciło się… wirowało w nas i nad nami, jakbyśmy byli pijani albo naćpani, a przecież byliśmy trzeźwi, celowo niczego nie wzięliśmy, by czuć wszystko dokładnie.
Plant śpiewał, gitary jęczały żałośnie, ona oddychała pełną piersią, a dzwony rozdzwoniły się nie tylko dla króla Wszechświata, one biły dla naszych serc, które odnalazły się podczas gorącego lata, biły dla naszego dziecka, które rosło gdzieś, jeszcze nie istniejąc: If one bell should ring/ In celebration for a king/ So fast the heart should beat/ As proud the head with heavy feet, yeah/ Days went by when you and I/ Bathed in eternal summer’s glow/ As far away and distant/ Our mutual child did grow. Znowu przyspieszyłem mój rytm i byłem Achillesem walczącym z Albionem, synem Posejdona i krainą z białymi skałami, która wypływała z mgły przed starożytnymi żeglarzami. Byłem mocarny jak Atlas utrzymujący balans pomiędzy niebem i ziemią, wciąż dźwigający strop niebieski i oddalający dziejową katastrofę: Oh Albion remains/ Sleeping now to rise again/ Wandering and wandering/ What place to rest the search?/ The mighty arms of Atlas/ Hold the heavens from the earth/ For the mighty arms of Atlas/ Hold the heavens from the earth/ From the earth. Utwór zbliżał się do końca i nagle, jak na komendę odsunęliśmy się od siebie, dopiero teraz widząc, że zapadła ciemna noc. Jeszcze usłyszeliśmy ostatnie deliryczne słowa wokalisty: I know the way… I know the way… I know the way… i zasnęliśmy twardo, śniąc o Valhalli, dziwnej, tajemnej, niewidzialnej Valhalli… I tylko pieśń nie chciała się skończyć i nie przestawała wirować ponad nami powtarzanymi wciąż frazami :
Zanim Norman zaczął kupować płyty winylowe takich zespołów jak Black Sabath, Led Zeppelin, Uriah Heep, fascynował się głosem i występami wrzaskliwej Suzie Quatro. Prawdziwie też kochał się w niej i wszystkie jego młodzieńcze spazmy jej były poświęcone, nie mówiąc już o samotnych samogwałtach, w trakcie których tulił się do niej, całował ją i pieścił bez ustanku. Miał już wtedy pierwszą dziewczynę, taką łatwą kurewkę Tereskę, starszą od niego o kilka lat, zawsze gotową iść z nim w krzaki za blok albo do domu, gdy starzy wychodzili do pracy. Dziewczyna była dziwaczna, ale kochała go szczerze i miała nadzieję, że jak trochę dorośnie, zostanie jej jedynym facetem. Na razie zdradzała go czasami z innymi chłopakami, szczególnie, gdy ją zadręczał opowieściami o Suzie i wymuszał na niej tandetne stylizacje a la Quatro, takie same jak na kolorowych fotografiach w niemieckim piśmie „Bravo”. Tereska musiała tapirować sobie długie włosy i przerzedzać grzywkę, malować usta czerwoną pomadką, a nawet ubierała się w srebrzyste, połyskujące spodnie, skóropodobne kostiumy, sweterki z cekinami i krótkie kurtki w jaskrawych kolorach. Wtedy Norman był zachwycony i przewalał się z nią w łóżku, a z kasetowego magnetofonu dobiegały wciąż krzyki dzikiej Suzi. Podczas jednego takiego spotkania dziewczyna wpadła w szał, podrapała go i pogryzła, a potem z wrzaskiem wyskoczyła z łóżka i pobiegła nie wiedzieć gdzie. Stało się tak, bo Norman kochając się z nią, wciąż wpatrywał się w rozkładówkę „Brava”, na której Suzie ubrana była w czarny skórzany kostium, a na szyi miała coś na kształt obroży, nabijanej ćwiekami. Norman miał wtedy kundla, którego nazwał z knajacką fantazją „Spierdlaj” i teraz, gdy skończył pierwszą „akcję” z Tereską, spojrzał na leżącą przy łóżku smycz „Spierdalaja”, sięgnął po nią i udając, że przygarnia kochankę do siebie, zaczął zakładać jej to paskudztwo, śmierdzące straszliwie i oblepione psią śliną. Dziewczyna w pierwszej chwili uśmiechnęła się do niego, ale jak wyczuła zapach psa, skoczyła w górę jak oparzona i zostawiła mu bolesne pamiątki na wiele dni.
Norman wściekły i przybity, poszedł do piwnicy i spił się tam z rudym Faszystą, którego najbardziej lubił z wszystkich chłopaków w bloku, tym bardziej, że zawsze w jego komórce stał wielki gąsior z winem domowej roboty.
– Kurwa, tylko chciałem zobaczyć jak by wyglądała…? – powiedział i zapalił następnego Sporta.
– Nie przejmuj się bracie… ona ciebie kocha… Tylko musisz uważać na Pepegę… bo już dwa razy ich razem widziałem… – odezwał się Faszysta.
– Co ty pierdolisz…? Ona jest tylko moja… Tak jak Suzie… – Obruszył się Norman – Codziennie ją bzykam, a czasem nawet trzy razy pod rząd…
Suzie Quatro i Len Tuckey na scenie
Chłopaki pociągnęli jeszcze sporo wina, po czym wyszli z piwnicy na podwórko i usiedli na ławce, przy klatce schodowej Normana. Alkohol zrobił swoje i nieomal od razu przysnęli oparci o siebie. Mijający ich dorośli kiwali z dezaprobatą głowami, a kulawy blokowy chciał nawet ruszyć na milicję, ale akurat zawołała go jedna z sąsiadek, więc chcąc, nie chcąc, wszedł do pierwszej klatki i wspiął się na trzecie piętro. W głowie Normana zaczął się właśnie koncert, tak realistyczny, jakby rzeczywiście miał miejsce tuż przy naszym bloku. Wszędzie migały kolorowe światła, a na nieco oddalonej scenie, Suzi podskakiwała rytmicznie i śpiewała ochrypłym głosem: I’m a red-hot fox. I can take the knocks/ I’m a hammer from hell. Honey, can’t you tell?/ I’m the wild one. Yes, I’m the wild one/ I’m a touched-up freak on a winning streak. Patrzył na nią w uniesieniu, ale po chwili przeraził się, gdy senne obrazy zafalowały, a twarz piosenkarki wydłużyła się i przybrała lisi kształt. Jakiś wielki, czarny młot uderzał we fioletowe skały, tryskały snopy iskier i pojawiało się przy nich wiele demonów z lisimi, wilczymi twarzami i wielkimi rogami. Suzi zmieniła się w Tereskę z psią smyczą na szyi, straszliwie fałszującą: I’m a blue-eyed bitch and I wanna get rich/ Get out of my way ’cause I’m here to stay/ I’m the wild one. Yes, I’m the wild one/ Well it ain’t no use. Turn me loose… W tym momencie zza jej pleców wysunął się potężny mężczyzna z wilczą twarzą i powtórzył jak echo: More…more…I can’t keep score…Yeah!/ Well it ain’t no use. Turn me loose/ More…more…I can’t keep score. Przez chwilę Norman stracił orientację, ale zaraz wróciła senna świadomość i zrozumiał, że to Len Tuckey, basista Suzie, którego nienawidził od samego początku, podejrzewając go o romans ze swoją idolką. Wizja była tak realna i przerażająca, że Norman przebudził się gwałtownie, skoczył na równe nogi i zaczął okładać powietrze, bełkocząc coś bez sensu. Nie było już przy nim Faszysty, ale przy ostatniej klatce drugiego bloku zobaczył Pepegę, rozczesującego zapamiętale długie włosy wielkim, żółtym grzebieniem.
Pepega był jednym z najsłabszych chłopaków na podwórku i często dostawał od nas niezasłużony łomot, a ulubionym zajęciem najsilniejszych członków wspólnoty było kopanie go w dupę. Dopiero po szesnastych urodzinach zaczął się stawiać, zapuścił długie włosy, zaczął też handlować winylami znanych zespołów i szybko znalazł kilku silnych obrońców. Teraz stanął przed klatką i patrzył zdumiony na Normana, biegnącego do niego chwiejnym krokiem i wykrzykującego coś niezrozumiale. Dopiero, gdy znalazł się jakieś dwadzieścia kroków od niego, usłyszał wyraźnie:
– Tuckey…!!! Ty bucu… odczep się od Suzie, bo cię zabiję…– wrzeszczał bez opamiętania zbliżający się chłopak.
Nagle z klatki wyszła Tereska, położyła rękę na ramieniu kolegi i dramatycznym głosem ostrzegła go:
– Pepe…!!! Uciekaj, bo on jest pijany…!!!
Ślub Suzie i Lena
Norman spostrzegł, że przy znienawidzonym basiście stanęła Suzie Quatro, więc z jeszcze większa furią natarł na chłopaka. Nagle też, nie wiadomo skąd, pojawił się „Spierdalaj” i chrapliwym głosem zaczął obszczekiwać przeciwnika Normana. Ten zamachnął się szeroko i myślał, ze trafi w głowę Tuckeya, ale Pepega przytomnie postąpił do przodu dwa kroki, więc napastnik stracił równowagę i padł na ziemię. „Spierdalaj” zawył boleśnie i natarł na przeciwnika, ale jeden zdecydowany ruch nogi odsunął go na bok.
– Tuckey, ty gnoju…!!! Mówię ci, odwal się od Suzi…! – charczał i sapał Norman – Odwal się od niej, bo dostaniesz kosą pod serce…
Ledwie to z siebie wydusił, sięgnął do tylnej kieszeni dżinsów i wydobył z niej sporych rozmiarów nóż. Nacisnął owalny, niklowany guziczek i ostrze wyskoczyło natychmiast, połyskując jaskrawo w słońcu.
– Pepe… zwiewamy…! – krzyknęła Tereska i popchnęła kolegę przed siebie – on chyba zwariował…!!!
– Uchlał się i nie wie, co gada… – powiedział Pepega, kopiąc ostatni raz „Spierdalaja” w tyłek.
Norman upadł na ziemię i przekrwionymi oczyma patrzył jak umyka jego marzenie – Suzie i Len szybkimi krokami oddalali się od niego, kierując się za sąsiedni blok. Z drugiej strony, kulejąc i sapiąc, zmierzał w jego stronę blokowy, prowadzący dwóch barczystych milicjantów. Dalszy ciąg tej historii był dość smutny, bo Norman po raz pierwszy znalazł się w Izbie Wytrzeźwień, a jego dziewczyna ostatecznie zostawiła go i związała się z Pepegą. Niebawem też gruchnęła pośród wspólnoty wieść, ze Suzi Quatro wyszła za mąż za basistę ze swojego zespołu. Norman nie chciał w to wierzyć, ale jak zobaczył w nowym numerze „Brava” zdjęcia ze ślubu, podarł je, wyrzucił wszystkie płyty i kasety krzykliwej piosenkarki i zaczął interesować się tylko męskimi grupami rockowymi.
Wieści docierające do nas z Włoch, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych są zatrważające, ale jednak staram się pisać. Zapewne tak samo czuli się twórcy podczas II wojny światowej – wszystko wokół waliło się, rozsypywało w pył od wybuchów bomb i pocisków, a oni mimo wszystko pracowali w swoich samotniach. Koronawirus uświadamia ludziom ich śmiertelność i to, że szybko mogą odejść z tego świata, zostawiwszy po sobie bałagan, wiele niedokończonych projektów, pogniecionych papierów i zapomnianych fotografii. Ale przecież atak chińskich drobinek niczego nie zmienia w ludzkiej sytuacji, zawsze na granicy światów, wciąż w obliczu zapadnięcia się w nicość. Naszą świadomość utrzymuje równomierny rytm krwi, krążącej w żyłach, a myśli możliwe są tylko, gdy nieustannie wdychamy i wydychamy powietrze. A jeszcze pożywienie, którego nie może brakować, a jeszcze uczucia, które każą nam wierzyć, że życie ma sens. Ludzie rodzili się i umierali, zawsze tak było i zawsze tak będzie, ale dopiero sytuacje krańcowe przypominały im, że wszystko może się skończyć bardzo szybko. Świadomość – tak krucha i subtelna – zaniknie w ułamku sekundy, otwierając nieodwołalnie czarną czeluść wieczności, nie dając szansy na wypowiedzenie słów pożegnalnych. W obliczu śmierci wszyscy jesteśmy równi, a przetrwać możemy tylko w świecie żywych bytów, chwilowych jak wszystko, ale w procesie wzrastania i zdobywania świadomości, mogących natknąć się na przejawy naszej aktywności. Dzisiaj zmarł Krzysztof Penderecki, a choć pozostawił po sobie przeogromny dorobek muzyczny, choć zasadził wiele drzew, stworzył wspaniały dwór i wielką enklawę parkową, musiał zostawić wszystko i poddać się prawom entropii. W ciągu trzystu sześćdziesięciu pięciu dni jest ten jeden, który będzie jak postawienie finalnej kropki, jak przewrócenie ostatniej karty księgi życia, jak gasnący oddech i światło zamierające w źrenicach. Myślę o śmierci, ale staram się pisać w trudnej, ogólnoludzkiej sytuacji, mimo wszystko próbuję podążać dalej, tworzyć własną historię, bo tylko tak można istnieć i przeciwstawiać się rozpadowi…
W związku z kolejną rocznicą śmierci Ludwiga van Beethovena znalazłem w Internecie fotografię jego maski pośmiertnej. Wykonano ją po zaledwie pięćdziesięciu sześciu latach niezwykłego życia, które starczyło by tego wspaniałego człowieka uznać za jednego z najwybitniejszych kompozytorów w dziejach muzyki. Choć od dwudziestego piątego roku swej egzystencji, zmagał się z postępującą głuchotą, stworzył wiele dzieł, które stały się prawdziwymi pomnikami sztuki kompozytorskiej, na pograniczu klasycyzmu i romantyzmu i w czasach późniejszych. Zmagając się z chorobami i zrządzeniami okrutnego losu, Beethoven stworzył dzieła, w których doskonała forma łączyła się z apoteozą wolności i godności jednostki, czystego heroizmu oraz autentycznego braterstwa ludzi wszystkich wieków. W moich młodych latach często słuchałem symfonii ostatniego z klasyków wiedeńskich, ale też szybko zacząłem szukać innych jego utw0orów i zainteresowałem się koncertami fortepianowymi, uwerturami, kwartetami i sonatami. Zapewne od niego przejąłem też kult bohaterstwa i zainteresowałem się tonami heroicznymi w twórczości Adama Mickiewicza. Teraz – w czasach światowej epidemii koronawirusa – patrząc na jego maskę pośmiertną pomyślałem o czasie, który każdy z nas otrzymuje w darze od biologicznych rodziców i od wszechświata, którego dziećmi najrealniej jesteśmy. Biografie takich ludzi jak Beethoven uczyć nas powinny pokory i wciąż uświadamiać, że tego czasu mamy bardzo mało i jeśli nie wykorzystamy go właściwie, żadnej powtórki nie będzie. Ludzki geniusz potrafi objawić się już w młodym wieku i często bywa tak intensywny, że potrzebuje zaledwie dwóch, trzech dekad, by lśnić potem w glorii sławy przez stulecia. Tak było w przypadku Artura Rimbauda, Blaise’a Pascala, Fryderyka Szopena, Juliusza Słowackiego, Georga Gordona Byrona, Franza Schuberta, Franza Kafki, żeby przypomnieć tylko kilka biografii. Beethoven żył ledwie pięćdziesiąt sześć lat i trzy miesiące, więc na dobrą sprawę nigdy nie zestarzał się finalnie, choć błędy młodości i choroby tak dały mu się we znaki, że jego zejście z tego świata naznaczone było wielkimi cierpieniami. Ogromną rolę odegrał tutaj ołów powszechny w naczyniach, z których korzystał kompozytor, a także w wodach mineralnych, które pił i okładach, które ordynował mu lekarz. Biografię Beethovena warto przywoływać w rozmowach z tymi, którzy minąwszy barierę sześćdziesięciu czy siedemdziesięciu lat, wciąż zapowiadają stworzenie arcydzieła, które rzuci na kolana całą ludzkość. Ale tacy, nawet, gdy będą umierać, nie zrozumieją, że zmarnowali swój depozyt czasowy i praktycznie nic po nich nie zostanie…
Pierwsze miesiące roku to czas zmiennej pogody, mrozu i wiatru, paru dób cieplejszych i znowu napastliwego chłodu. Krótkie dni pełne są szarości, sinych oparów i mlecznych mgieł, pojawiającego się nagle i szybko topniejącego śniegu albo lodowatego deszczu. Ratunkiem w takim czasie jest ciepły dom i praca w pokoju wypełnionym książkami, obrazami i grafikami, a nade wszystko gorąca herbata, kawa i muzyka dolatująca z głośników. Praca literacka jest moim wielkim błogosławieństwem, a stabilność życiowa tego momentu pozwala mi realizować kolejne projekty, czasem zakrojone na szeroką skalę. To także czas porządkowania i przygotowań do kolejnych podróży, chwile niepowtarzalne, wieńczone wydrukami kolejnych tekstów i książek. Od czasów młodzieńczych słucham wiele muzyki klasycznej i teraz też rozbrzmiewają w moim pokoju koncerty uroczyste Georga Philippa Telemanna. Ostatnio znowu upodobałem sobie muzykę barokową, a nowością są utwory wokalne epoki, szczególnie te wplecione w większe kompozycje. Piękne dźwięki stają się kontrapunktem dla zamglenia, ledwie widocznego słońca i braku witaminy D, ale też tworzą klimat, przydają energii, wnoszą do życia harmonię i ład.
Ostatnio często słuchałem ballad Leonarda Cohena, znajdując w nich głębie, których wcześniej nie zauważałem. Ten człowiek odegrał bardzo ważną rolę w moim życiu i nadal jest kimś niezwykłym. Tak jak ja popełnił wiele błędów i tak jak ja odnalazł chwile świetliste. W Internecie pojawiły się fotografie miejsca jego spoczynku, na cmentarzu żydowskim, nieopodal Montrealu. Kładę symboliczny kamień na płycie jego grobu i nucę wraz z nim: Now I’ve heard there was a secret chord/ That David played, and it pleased the Lord… Halleluyah…
Wyrazistość iskier Oriona na lutowym niebie… I świadomość, że wpatrywały się w niego miliardy, miliardy oczu istot żyjących w różnych epokach. To niby tylko zapatrzenie, tylko chwila zamyślenia, ale przecież to też cząstka wieczności, nieustannego trwania jaskrawych świateł pośród mroźnych przepaści. Podkreślenie ulotności ludzkiego istnienia w obliczu gwiazdozbioru, który był miliony lat przed nami i będzie miliony lat po nas. Nie wiem dlaczego, ale zatęskniłem w tej chwili do muzyki Johannesa Brahmsa i w moich myślach pojawiły się czarno-białe fotografie z jego życia. Oto wchodzi do domu Roberta Schumanna i jego żony – Clary… Oto stoi nad świeżą mogiłą tego, który jako pierwszy dostrzegł w nim geniusza, i potem ten ciąg spotkań z nią… gdy wspaniale grała na fortepianie, przygotowywała kawę, albo rozczesywała palcami jego bujne włosy… A potem cmentarz w Bonn i spóźniony przyjazd na jej pogrzeb… I jeszcze dumne tańce węgierskie, a szczególnie pierwszy z nich… Symfonie, serenady, kołysanki doskonałe jak błyski Oriona, jak lodowaty granat nad głową. I to jego zdjęcie ostatnie… Na łożu śmierci… U bram wieczności.
Tej lipcowej niedzieli wstałem wcześnie rano, umyłem się dokładnie, zjadłem na śniadanie talerz mleka z rozdrobnioną bułką, masłem i cukrem, a potem założyłem obcisłe dżinsy, białą, bawełnianą koszulkę z portretem Johna Lennona i stanąłem przy oknie by zlustrować pogodę. Wychodząc z domu narzuciłem jeszcze na siebie kurtkę Rifle, z której byłem dumny i nosiłem ją nawet wtedy, gdy było mi w niej za ciepło. Koło ósmej rano nie było jeszcze chłopaków na podwórku, ale zauważyłem, że nasz ranny ptaszek Norman siedzi na ławce, nieopodal swojej klatki schodowej. Słońce już solidnie przygrzewało i zapowiadał się wspaniały dzień, z błękitnym niebem i światłem; upalny jak w tropikach, o których czytałem wiele książek, marząc o podróżach, polowaniach i odkrywaniu w głuszy tajemniczych zakątków. Norman trzymał w prawej ręce ogromne radio tranzystorowe i lekko chwiał się do przodu w rytm jakiejś piosenki. Ruszyłem przed siebie i po dojściu do niego, bez słowa usiadłem na ławce i zacząłem wsłuchiwać się w niepokojące słowa dobiegające z głośników: She came to me one morning/ One lonely Sunday morning/ Her long hair flowing/ In the midwinter wind/ I know not how she found me/ For in darkness I was walking/ And destruction lay around me/ From a fight I could not win. Pieśń była niepokojąca, a wokalista, wspomagany przez gitary i perkusję rytmicznie dopowiadał kolejne treści, raz po raz przerywając je wokalizą aaaaaaa aaaaaaa aaaaaaa. Straszliwie cierpiałem w ostatnich tygodniach z powodu miłości, która nie mogła się spełnić i opowieść o dziewczynie, która przyszła do artysty pięknego, niedzielnego poranka, podnieciła we mnie uśpione żądze. Długie włosy mojej dziewczyny też pięknie powiewały na wietrze i przed oczyma wyobraźni zobaczyłem ją, jak nadchodzi naga z daleka, kusi i wabi mnie niczym złu duch. Słońce wspinało się po jasnych gładziach błękitu, ale w moim sercu była zima i zdawało mi się, że kroczę pośród ciemności, wszędzie widząc zniszczenie, rozdarte przez huragany drzewa, zburzone domy i leżące na ziemi płoty, ogromne wyrwy po pociskach i leje po bombach. Krajobraz jak ze zdjęć wojny w Wietnamie, które stale oglądałem w telewizji, w gazetach i magazynach. I było też we mnie przekonanie, że walka, którą toczę jest z góry przegrana i już niedługo polegnę w niej, a kumple – tacy jak Norman – zarzucą sobie mojego trupa na ramiona i poniosą w dal na cmentarz, do przygotowanego naprędce grobu.
Uriah Heep
Norman ruszał się rytmicznie i jakby potwierdzał kiwaniem głowy, że to, o czym śpiewa wokalista jest prawdziwe i głębokie. To był czas mojego zachłyśnięcia językiem angielskim i proste słowa dekodowałem bez trudu, tym bardziej, że trafiały wprost do mojej duszy: She asked me name my foe then/ I said the need within some men/ To fight and kill their brothers/ Without thought of love or God/ And I begged her give me horses/ To trample down my enemies/ So eager was my passion/ To devour this waste of life. Tak, miałem wtedy wielkiego wroga i nienawidziłem zabijania, rozczulając się do łez nad zdjęciami nagich wietnamskich dzieci, biegnących z przerażeniem drogą pośród ryżowych pól. Mógłbym zatem powiedzieć jej, że moim największym nieprzyjacielem była ludzka nienawiść, której już tyle doświadczyłem, a jedynym ratunkiem mogło być wejście do świata baśni i legend, powieści Tolkiena i Carrolla, limeryków Leara. Choć moja dziewczyna doświadczała mnie straszliwie, czułem, że mogłaby dać mi cudowne rumaki, którymi stratowałbym wrogów świata i ludzkości. Głęboko wierzyłem, że mam do spełnienia wielką misję, a gdyby jeszcze ona ruszyła na złocistej klaczy tuż przy mnie, zawojowalibyśmy glob, przemierzyli ogromne przestrzenie i czuli swoją bliskość tak, jak nikt jeszcze nigdy jej nie czuł. Proste uderzenia w perkusję nadawały tajemny rytm mojemu pragnieniu i zostałem błyskawicznie wprowadzony do świata czystych uczuć i najpiękniejszej miłości, do krain bez śmierci i rozpadu. Gdzieś w dali zieleniły się wysokie wzgórza, a za nimi trwały we fiolecie i błękicie skaliste, ośnieżone szczyty, postrzępione turnie i iglice. Stałem przy niej i trzymałem rękę na jej drżącym ramieniu, a potem zbliżyłem usta do jej ust i długo, namiętnie ją całowałem z zamkniętymi oczyma, pieściłem dłonią powiewające włosy i czułem, że jesteśmy jednością, pełnią, świętą chwilą dwóch mężnych bytów, zlewających się w heroiczny kształt niezwyciężonego wojownika. Nieodparcie też zacząłem lekko ruszać głową jak Norman, potwierdzając, że pieśń jest prawdziwa, piękna i głęboka, dobrze oddająca to, co czułem. Jej niepokój też był dobry, bo odnosił wszystko do walk toczonych z moją dziewczyną, do jej rozbicia i smutku, nieustannego rozpamiętywania tego co było i marzenia o nowych, wspaniałych dniach – tak, ona chciała ze mną walczyć i natychmiast rezygnowała z boju, chciała stać przy mnie i wciąż ode mnie uciekała: But she wouldn’t think of battle that/ Reduces men to animals/ So easy to begin/ And yet impossible to end/ For she’s the mother of all men/ Who counselled me so wisely then/ I feared to walk alone again/ And asked if she would stay. To nas różniło – ja chciałem być nieustraszonym rycerzem, krwawo rozprawiającym się z wrogami, a ona była smutną hipiską, świętą pacyfistką, matką całej ludzkości. Choć nic nie mogła zrobić, roiła coś o walce, mówiła, że wojna zamienia ludzi w zwierzęta, kochała piękne stroje i przepych dawnych dam, ale ubierała się skromnie, narzucała na siebie dżinsową koszulę i wplatała krwawniki i maki w grube warkocze. Bolała jak rana, gojąca się na chwilę i wciąż rozszarpywana, szczególnie, gdy zapowiadała odejście, albo pojawienie się jakiegoś różowego księcia z długimi, tlenionymi włosami, na karym albo białym koniu.
Ken Hensley – wtedy i później
Przyjaciel spojrzał do mnie i rzucił przez zęby między zwrotkami: Uriah Heep… Sprzysiężenie hipisów… Jego znajomość języka angielskiego była dość prymitywna, ograniczała się do kilku wyrazów i nie wiem skąd wziął to tłumaczenie nazwy zespołu? Byłem właśnie po emocjonalnej lekturze Davida Copperfielda Karola Dickensa i dobrze zapamiętałem szubrawca Uriasza Heepa, czarnego typa z kart tej powieści, więc uśmiechnąłem się tylko i nic nie powiedziałam, pamiętając jak wybuchowy potrafi być Norman. Książkę Dickensa dała mi moja dziewczyna, zaznaczając, że koniecznie muszę ją przeczytać, więc zabrałem się do lektury niezwłocznie, myśląc, że może znajdę w niej jakiś tajemny kod, który chciała mi przekazać. Ale wtedy opowieść angielskiego pisarza znudziła mnie solidnie, rozczarowała swoją rozwlekłością, a może najciekawszą kreacją wydała mi się postać Heepa, obłudnika, szumowiny nieustannie knującej intrygi, by zdobyć majątek pracodawcy, doktora Wickfielda, a potem po zdemaskowaniu i skazaniu, udającego wzorowego więźnia. Od razu chwyciłem dowcip chłopaków z zespołu utworzonego w 1969 roku, tym bardziej, że mieścił się on w obrębie hipisowskiego pure nonsensu, wcześniej pojawiającego się w piosenkach The Beatles, The Animals i takich pieśniarzy jak Janis Joplin, Jim Morrison, Jimi Hendrix. Uriah Heep bliżsi byli cukierkowatej refleksji Scotta McKenzie’ego (San Francisco. Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) albo Alberta Hammonda (It Never Rains in Southern California), a z drugiej strony podążali w stronę hard rocka, progresywnie używając gitar i instrumentów klawiszowych, wplatając do tekstów postaci baśniowe, tworząc mitologię lustra, magii i snu. Ich liderem był wokalista David Byron, ale z powodu pijaństwa został usunięty z bandu, a jego miejsce zajął gitarzysta i klawiszowiec Ken Hensley i to on zaśpiewał i nagrał słynna balladę, której słuchaliśmy wtedy na ławce. Podążając od art rocka do heavy metalu, zespół wydał wiele płyt i zyskał sławę światową, choć niektórzy ironiści wytykali im śpiewne melodie, rozbudowane chóry i czasem zbyt proste, słabe teksty. W latach siedemdziesiątych XX wieku zaczynała się ich wielka popularność, do czego przyczyniły się takie pieśni jak Lady In Black. Norman nie rozumiał teksu, czasem tylko wyławiał jakieś słowa, ale podobała mu się melodia, mocny glos Hensleya, a nade wszystko rytm i powtarzalność kolejnych partii muzycznych. Łatwo można było się nauczyć tego i potem powtarzać fonetycznie, wzbudzając zachwyt chłopaków i dziewcząt. Ja jednak słuchałem uważnie i włosy stawały mi dęba na głowie, bo to była opowieść o mnie i o mojej pięknej pani: Oh lady lend your hand outright/ And let me rest here at your side/ Have faith and trust/ In peace she said/ And filled my heart with life/ There is no strength in numbers/ Have no such misconception/ But when you need me Be assured I won’t be far away. Często wtedy myślałem o samobójstwie i o tym by kiedyś spocząć w grobie przy niej, ale pamiętałem też o jej pragnieniu życia, o zapewnieniach o miłości, a potem o ucieczkach i zaprzeczeniach, o nieustannym lęku, jaki miałem w sercu z jej powodu. Chciałem by wyciągnęła ku mnie swą dłoń i trafiały do mnie jej hipisowskie narracje na temat pokoju, opowieści o życiu pośród innych ludzi, wspaniałych podróżach i wnikaniu do magicznego świata poezji, literatury fantasy i muzyki. Liczby dla niej nie miały znaczenia i wierzyłem, że z czasem się zmieni, zacznie kalkulować i nie będzie już taka rozchwiana, stale zmieniająca swoje podejście do mnie, raz obdarzająca mnie czułością, a innym razem uciekająca w ramiona innego chłopaka. Słuchając ballady Hensleya chciałem wierzyć, że będzie zawsze blisko mnie i gdy tylko ją zawołam, przybędzie jak cudowna wróżka, dotknie różdżką dłoni mej głowy i zniknie przygnębienie, poczucie przegrania i rozpacz.
Norman co jakiś czas spoglądał na mnie i jakby jeszcze mocniej kiwał głową, rytmicznie potwierdzał, że wszystko rozumie i jest to też jego historia. Teraz, gdy z bólem w sercu patrzę na skończone życie, gdy staję nad grobem człowieka, który po latach sięgnął dna i został zgarnięty z ulicy jak śmieć, zastanawiam się czy nie było w tym jakiegoś przeczucia. Miał swoje nadzieje i wielkie miłości, ale nic mu się nie udało i w końcu nieczuły na jego krzywdy ojciec, wygnał go z domu i skazał na pustą egzystencję istoty bezdomnej. I nie przyszła do niego mistyczna kobieta, by mu pomóc, wydobyć z dna na powierzchnię życia – przyszła tylko starucha w czerni i zamachnęła się bezlitośnie kosą, kończąc jego ziemskie męki. Ostatnia zwrotka Lady In Black była dla mnie bolesna i słuchałem jej z narastającym przerażeniem: Thus having spoke she turned away/ And though I found no words to say/ I stood and watched until I Saw/ Her black coat disappear/ My labour is no easier/ But now I know I’m not alone/ I find new heart each time/ I think upon that windy day/ And if one day she comes to you/ Drink deeply from her words so wise/ Take courage from her/ As your prize/ And say hello from me. Tak, to była zapowiedź odejścia miłości, wielkiego przerażenia i zamilknięcia, to było potwierdzenie nieuchronnego rozstania z nią, znikającego w dali czarnego płaszcza. A zapewnienia Hensleya, że stanie się ona matką dla każdego, czułą kochanką tych, którzy tęsknią za prawdziwą miłością, nauczycielką życia i ostatnią szansą, tylko podsycały we mnie płomień beznadziei i rozpaczy. Pieśń jeszcze brzmiała, gdy zerwałem się z ławki, odprowadzany przez zdziwione spojrzenie Normana, a powtarzane monotonnie aaaaaaa aaaaaaa aaaaaaa, było jak memento naszego spotkania, tego niedzielnego, w pełnym słońcu i tego październikowego, gdy jego brudne, wychudzone ciało wsuwano do czarnego worka, by zawieść je na cmentarz i pochować w ciszy, bez rodziny, bez kumpli i bez pieśni, których słuchał. Zostawiłem go i biegłem jakiś czas przed siebie, nie zauważyłem też, że znalazłem się na cmentarzu, pośród nagrobków z granitu i marmuru. Przede mną była rzeźba anioła ze zniszczoną twarzą, bez wyrazu, bez ludzkich cech, jakby celowo okaleczona by wyrażała upadek tego, co w ziemskim świecie budujemy, destrukcję ludzkich kształtów, nie do ocalenia. Po jakimś czasie między skrzydłami anioła usiadła młoda sójka i zaczęła przyglądać mi się ciekawie, przeskakiwała na głowę, potem zatrzymywała się na złożonych do modlitwy dłoniach, by wznieść się na chwilę w powietrze i wrócić z powrotem ku anielskim skrzydłom. Tylko młode ptaki są takie nieostrożne i tylko ludzka młodość bywa tak dramatyczna, pełna nieoczekiwanych zwrotów sytuacji, stale pojawiających się zagrożeń i niepotrzebnych walk. Wyciągnąłem prawą dłoń i ptak po chwilowym wahaniu usiadł na niej przekręcając głowę w prawo i lewo, prezentując swoje kruche piękno, niczym baletnica na scenie. Powoli wydobyłem z kieszeni orzeszek, zbliżyłem do dzióbka i uśmiechnąłem się lekko do odważnego towarzysza. Chwycił fistaszka i z radosnym skrzekiem odleciał ku najbliższym drzewom morwowym, a ja westchnąłem głęboko, wstałem z ławki i nagle zgłodniały, przybity i jakże samotny, powoli ruszyłem do domu.
DZIENNIK ORNITOLOGA 