Poezja bywa najprawdziwsza, gdy staje się odzwierciedleniem życiowych wyborów i wciąż toczącej się walki o kształt i sens nowych dni, o integralność osobową w zamykających się przestrzeniach. Taka sztuka słowa rodzi się w momencie autorskiego uświadomienia odrębności, wyjątkowości i niezwykłości podarowanych mu chwil. Może wtedy stać się drogowskazem albo latarnią morską, oświetlającą rozległe brzegi i tonące we mgle dale, może przydać dodatkowych znaczeń temu, co było, jest i będzie. Pisanie wierszy to dar od losu, pozwalający weryfikować kolejne wybory i dający poczucie artystycznego spełnienia, ale jest to też czuwanie przy bycie, reagowanie na zagrożenia, wskazywanie nowych możliwości obrony. Dzieje ludzkie są krótkie i nie mogą konkurować z cywilizacyjnymi przestrzeniami historii, zamknięte w obrębie jakiegoś wieku, rozgrywające się na przełomie dziesięcioleci, zawsze kończą się rozpadem budowanych z mozołem struktur. Ale w przypadku artystów, prozaików i poetów pozostają kolejne książki, które są dokumentem działań i wyrazistym śladem pośród rozrastającej się nicości. To są schody, po których twórca wchodzi na wyższe poziomy rozumienia i interpretacji świata, to platformy spotkań z czytelnikami, którzy też szukają sensu istnienia i potrzebują przewodników pośród życiowych dróg. Nie bez powodu na początku nowego tomu wierszy Barbary Filipiak pojawia się wyrazisty kształt latarni, rozsiewającej światło pośród mroku, będącej rękojmią przetrwania pośród żywiołów i znakiem istnienia, dobicia do portu i zakończenia okresu błądzenia. To wskazówka dla interpretatorów, ale też metafora naszego chwilowego istnienia, pojawiania się świata w rozbłyskach, wyłaniania się kształtów z ciemności i równie szybko ginących pośród czerni. Zadaniem poety jest odzwierciedlenie bolesnej chwilowości i znalezienie ekwiwalentów słownych dla tego, co pojawia się w świadomości i czeka na nazwanie, celne dopełnienie treścią językową. Ludzie rodzą się nadzy (tabula rasa), bez narzędzi niezbędnych dla poznania świata, ale dzięki rodzicom i życzliwym ludziom uczą się słów, poznają znaczenia i zaczynają nazywać kolejne odsłony rzeczywistości. Ten rozwój zwykle zatrzymuje się na określonym poziomie rozumienia i edukacji, ale w przypadku poetów trwa nadal, często stając się istotą ich człowieczeństwa, miarą niezależności artystycznej i duchowej.
Barbara Filipiak w nowych wierszach dokumentuje niezwykły rozwój jej literackiego rzemiosła, jakże często dochodząc do nowych, zdumiewających efektów twórczych. To jest podglądanie świata, ale też nieustanne jego komentowanie, wyodrębnianie sytuacji i zdarzeń centralnych dla jednej biografii, dla konkretnej rodziny i dla całej ludzkości. To wiara w przeznaczenie, ale też przekonanie, że możemy kształtować życie i trafnymi wyborami wpływać na kształt nieodgadnionej przyszłości. Każdy z nas ma bagaż doświadczeń dobrych i złych, każdy nosi w pamięci ciąg zdarzeń kształtujących osobowość i konstruujących wyobraźnię. Tak czysta tablica zostaje zapisana różnymi znakami, symbolami, zdaniami i cyframi, które zyskują znaczenie w obrębie biografii autorki i stają się zaczątkami wierszy. Plastyczne obrazy zmieniają się w obrębie kolejnych liryków, myśl migruje ku przeszłości i staje się odzwierciedleniem zdumiewającej teraźniejszości. Coraz większe znaczenie zyskują też głębie, otwierające się w wierszach i stające się potwierdzeniem tego, że istniejemy interaktywnie w przestrzeni ziemskiej i kosmicznej – jesteśmy drobinkami, które potrafią zinterioryzować swoją małość i chwilowość i nie przestają dążyć ku wielkości, to jest jeden żywot/ a kolorów tysiące/ które barwią moją tożsamość/ wpisaną w porządek/ tego świata. Poezja rodzi się w miejscu przecięcia doświadczenia jednostkowego i wielości impulsów odbieranych przez nadwrażliwy byt. I staje się tęsknotą za czystością i pełnią – wykładnią dobra danego nam w spadku po tych, którzy przez wieki i tysiąclecia kształtowali kulturę, budowali cywilizacje i stawali się znakiem permanentnego rozwoju. To ku nim orbituje myśl poetki, starającej się ocalić jak najwięcej ze swojego człowieczeństwa i zaznaczyć odrębność, dopełnić kolejny cykl astralny i kalendarzowy, bo przecież: Najważniejsze w życiu/ są piękne spotkania/ gdy na moście przeznaczenia/ człowiek podaje dłoń człowiekowi/ czasem chwila wystarczy/ by szczęście zakwitło/ i zostało z nami na/ zawsze. Tak bywa często, ale nie powstawałaby tak ważka poezja, gdyby w świadomości autorki nie ćmił się smutek, a obok doświadczeń euforycznych nie pojawiałyby się wspomnienia traumatyczne. Eschatologia zawsze triumfuje nad ludzkim losem, a choć staramy się odsuwać ją poza marginesy codzienności, to i tak upomina się o swoje prawa, triumfuje w chwilach ostatecznych. A choć tęsknimy do szlachetności, na naszej drodze pojawia się ludzka nikczemność, burząca wszystko i próbująca pomniejszać osiągnięcia dnia, roku, całego życia. Na szczęście pomaga wtedy refleksja poetycka, będąca jak rozbłysk światła i ustalająca na nowo proporcje dobra i zła.
Istniejemy pośród fenomenów świata, jakże celnie odwzorowanych w tym tomie w formie barwnych, autorskich fotografii, ale też jesteśmy częścią ogromnego systemu doświadczeń ludzkich, przekazanych nam w genach i w zapisach historycznych, mających formę ukrytego kodu lub jawnej opowieści w gronie rodziny, narracji przyjaciół lub przypadkowo spotkanych osób. Ważne jest by to rozumieć i tworzyć wciąż od nowa ewangelię jasnej strony życia, a potem cieszyć się owocami świadomej egzystencji, spaceru przez życie, pozostawiającego w pamięci wyraziste ślady. Czym innym jednak są pragnienia, a czym innym realne bytowanie w trudnym świecie ludzkim, gdzie obok przewodników spotykamy tych, o których chcielibyśmy jak najszybciej zapomnieć. W nowym tomie wierszy Barbary Filipiak wiele jest tekstów dokumentujących ludzką małość, ale przecież wszyscy borykamy się z takimi problemami – Na moim Westerplatte/ codziennie ktoś/ kamień kładzie/ który jak pocisk wyrzuca/ z własnych myśli/ by zabić wiarę/ w otaczającą mnie/ rzeczywistość – wszyscy doświadczamy agresji ze strony wrogich osób i niewidzialnych sił. I wszyscy musimy sobie z tym radzić, tworząc strategie przetrwania, walcząc o jasny kształt, wciąż zapisując czystą tablicę nowymi zdaniami, pięknymi sentencjami i wierszami. Może w tym pomagać patriotyzm i ściśle określone poglądy na temat państwa, prawa i systemów, w których egzystujemy. Autorka wiele razy upomina się o tych, którzy zostali skrzywdzeni, przywołuje zdarzenia tragiczne z naszej historii, ale też wyraziście formułuje oceny, stawia skrzywdzonych i poniżonych pośród bohaterów trudnej polskości. Przywołując słowa Cypriana Norwida – Gorzki to chleb jest polskość – wierzy, że poezja ocali to, co w naszym narodzie jest najpiękniejsze i określi prawdziwe ramy zbiorowych i jednostkowych doświadczeń. Wchodząc w polemikę z polską rzeczywistością, nie zapomina jednak poetka o swoim skrawku wieczności, lokując egzystencję ludzką pośród ogromów niewyobrażalnych, pierwotnych struktur metamorficznych, nieustannie wywierających wpływ na nas. Tak tworzy poezję pulsującą licznymi odcieniami – tak pisze wiersze, w których jest prawda o niej i o świecie, opowieść o zmieniających się stale perspektywach i potrzebie czujności w obliczu skradającego się podstępnie czasu, pragnącego odebrać nam oddech i stawiającego przed człowiekiem coraz trudniejsze zadania. Jakby jednak nie było, ważny jest punkt dojścia, stanięcie na szczycie, zauważenie zmiany i nazwanie codziennej treści, bo przecież: tak mało trzeba/ do szczęścia/ wystarczy tylko/ z oddali zobaczyć/ wschód nowego dnia…
DZIENNIK ORNITOLOGA 
Skomentuj